Vojnici Azerbejdžana i Armenije koji ponovo ratuju zbog sporne teritorije Nagorno-Karabah, međusobno se ubijaju, između ostalog, i srbijanskim oružjem, jer je Srbija što javno, što tajno prodavala naoružanje i jednoj i drugoj strani.

Dvije bivše sovjetske republike započele su nove oružane sukobe oko oblasti koja je međunarodno priznata kao dio Azerbejdžana, ali je kontrolišu etnički Armeni. Ratno stanje uvedeno je jučer u obje zemlje, a u sukobima koji se vode što na zemlji, što iz zraka, samo u toku jednog dana ubijene su najmanje 23 osobe, piše Nova.rs.

Neki od njih, bez sumnje, ubijeni su srbijanskim oružjem, koje država Srbija godinama izvozi u prijateljsku zemlju Azerbejdžan, međutim privatnim kanalima, odnosno preko kompanije Slobodana Tešića, ista ratna oprema stigla je nedavno i do ruku armenske vojske.

Ovaj diplomatski peh ne tako davno izazvao je pravi međudržavni skandal.

Srbijansko oružje u diplomatskom ratu 

Da podsetimo, diplomatski odnosi Srbije i Azerbejdžana poljuljani su 19. jula, kada je internet portal Haqqin.az, označen kao blizak vlastima Azerbejdžana, objavio tvrdnje da su minobacači srbijanske izrade, kao i municija za njih, isporučeni Armeniji preko Gruzije, a potom upotrijebljeni 12. jula u smrtonosnim sukobima na armensko-azerbejdžanskoj granici.

Tada je zamjenik azerbejdžanskog šefa diplomatije Kalaf Kalafov obavijestio o ovome ambasadoricu Srbije Danicu Veinović i naglasio da ovaj slučaj “baca sumnju u prijateljske odnose i saradnju dve zemlje na najvišem nivou”.

Ministar trgovine Rasim Ljajić, čije ministarstvo u Srbiji izdaje krajnju dozvolu za izvoz oružja, izjavio je tada da su ove godine odobrena dva ugovora za izvoz naoružanja u Armeniju i da je u pitanju bila municija za puške i pištolje, a da je moguće da su minobacači izvezeni još 2015.

Nije mogao da otkrije o kojoj se firmi radi.

Dvostruka igra 

Ubrzo je otkriveno da je riječ o kompaniji Slobodana Tešića, čovjeka koji godinama nosi epitet finansijera svih srbijanskih vlasti, pa i aktuelne.

Ovaj “čovjek bez lica” kako su ga često nazivali, jer se nije moglo doći do bilo kakve njegove fotografije, široj javnosti postao je poznat 2003. godine, odnosno u vrijeme čuvene afere "Orao", kad je domaće ("Zastavino") pješadijsko naoružanje, umjesto u Nigeriju, koja je, navodno, bila krajnji korisnik, izvezao u Liberiju, koja je bila pod međunarodnim embargom.

O razmjerama te afere govore činjenice da su Ujedinjeni narodi tada Tešića stavili na crnu listu te da je o tom švercu oružja dokumentarni film snimio engleski BBC.

Nakon niza sličnih afera, Tešić se upleo u još jednu, i to ovu s Armenijom i Azerbejdžanom. Dokumenti koji su tada procurili u javnost, a koje je objavio NIN, pokazali su da je ugovorom koji je Tešić 2018. godine potpisao sa Ministrastvom odbrane Armenije, trebalo da bude isporučeno 142.000 mina različitih kalibara i 10 raketa Grad od 122 milimetra iz fabrike “Krušik”, a ugovoreno je i prevezeno najmanje 100 minobacača za mine kalibra 120 milimetara iz “Prve petoletke”, kao i tri protuavionska topa kalibra 20 milimetara, oznake M55A4, iz “Zastava oružja“.

Oružje je otpremljeno s niškog aerodroma "Konstantin Veliki" na aerodrom u blizini Jerevana, glavnog grada Armenije, a još 16 letova s oružjem iz srbijanskih fabrika je tokom 2019. godine s niškog i beogradskog aerodroma “Nikola Tesla” otpremano do aerodroma kod Jerevana.

Interesantno je da je ovaj ugovor s Armenijom sklopljen gotovo u isto vreme dok je srbijanski predsjednik Aleksandar Vučić dobijao počasti u Azerbejdžanu, kada je i potpisan Akcioni plan za strateško parnerstvo i niz biletarnih sporuzuma.

Srbija je tako odigrala dvostruku igru i istovremeno naoružavala obje zemlje.

Naoružavanje nestabilnih područja

Vojno-politički analitičar Vlade Radulović za Nova.rs kaže da nema nikakve sumnje da se u najnovijim sukobima između Azerbejdžana i Armenije koristi srbijansko oružje.

“Poslovanje i održivost rada naše namenske industrije bazira se, pre svega, na prodaji naoružanja i vojne opreme kupcima širom sveta. Neretko, oni dolaze iz bezbednosno nestabilnih područja koja “preko noći” mogu postati mesto oružanog sukoba, kao što je slučaj s trenutnom situacijom između Jermenije i Azerbejdžana. U proteklim godinama, mi smo realizovali ugovore sa obe strane u pomenutom konfliktu i pri tome mnogo intenzivnija saradnja bila je sa zvaničnim Bakuom nego sa Jerevanom. Zbog toga nema dileme da će se i naoružanje iz Srbije koristiti u aktuelnoj krizi u rejonu Nagorno-Karabah”, navodi Radulović.

Uvjeren je, međutim, da je za najrazornije okršaje zadužena vojna industrija Rusije, Izraela i Turske.

“U celoj priči nasa država ima marginalan značaj. Pre svega je mahom reč o pešadijskom naoružanju i vojnoj opremi, a ne o složenim borbenim sistemima. U spomenutom regionu, glavni prodavci naoružanja i složenih borbenih sistema su Rusija, Izrael i Turska”, ističe Radulović.