„Samo što ljudima nisu rekli da se to može postići po cijenu rata i ponovne klaonice. Varaju se oni koji misle da to može proći mirno“, zaključio je politički analitičar Milivoj Bešlin.

Niko ne može poreći da nacionalne manifestacije koje srbijanski predsjednik Aleksandar Vučić priređuje godinama, ne izgledaju grandiozno, ali iza te grandioznosti, u pravilu, kriju se namjere politike za koju bi mnogi željeli da je ostala zakopana u dubokim talozima historije. Jedna od takvih parada nacionalističkog veličanja nacije je i održavanje praznika Dan srpskog jedinstva, na kojoj je Vučić, između ostalog, lansirao u najširi auditorij sintagmu "srpski svijet", koja je odmah uzbudila duhove u cijeloj regiji, jer sadržajem podsjeća na ideju "velike Srbije" - piše "Al Jazeera Balkans".

Historičar Milivoj Bešlin, objašnjavajući kakvu simboliku i arheologiju značenja ima sintagma, kaže da ona uopšte nije nova, odričući joj čak i originalnost.

Pojašnjava kako je riječ o konceptu koji u potpunosti slijedi identičnu ideju "za staru zločinačku velikodržavnu ideju, koja je zavila u crno čitav region i koja je iza sebe ostavila više od 130.000 žrtava i više od dva miliona raseljenih". 

- Tolerancija prema toj ideji i projektu u regionu i na Zapadu bi morala biti jednaka nuli. Vučićev režim čije su sve ideje i obećanja doživjeli fijasko, nema drugog izbora nego da ogoljenu autokratiju u Srbiji, zapanjujući stepen korupcije i ogromno siromaštvo uvija u „smokvin list“ nacionalističkog narativa o svesrpskom ujedinjenju. Nema sumnje da će se upravo Srbiji sve ovo vratiti kao bumerang - ocijenio je Bešlin.

Frekventnija upotreba sintagme je, prema njegovim riječima, zapravo samo novo "raspaljivanje nacionalističke mržnje u regiji i ponovno posezanje za teritorijama susjednih država" i "ponovno oživljavanje narativa o ugroženom srpstvu, koje se može spasiti samo uključenjem u sastav Srbije".

Stoga za njega nema dileme da Vučićeva sintagma i ideologija koja se krije iza nje evociraju ekspanzionističku politiku Slobodana Miloševića.

- To je miloševićevska matrica iz 1990-ih, kada su Srbi u regionu tretirani kao 'sudetski Srbi', kako je govorio Boro Krivokapić. Njihova egzistencija, njihovi životi su korišćeni kao opravdanje velikodržavnih pretenzija i to se i danas radi. Da nije tako valjda bi se neko sjetio da mnogo više Srba živi u Beču nego u bilo kom drugom gradu u regionu, pa se pitanje njihovog statusa ne dovodi u pitanje. Ali, sama ideja takozvanog nacionalnog ujedinjenja nije nova, ona datira iz 19. vijeka i, ako je tada bila temelj državne politike, porazno je da se poslije svih iskustava i promijenjenog konteksta identičan narativ i cilj koriste i danas - smatra Bešlin.

Ono što zabrinjava je intenzitet s kojim se politika u Srbiji uključila u izbore u susjednoj zemlji, što Crna Gora svakako jeste, kaže Bešlin, koji pravi široku analogiju u kojoj političke prilike u Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori razumijeva kao način da se ponovo pokuša s realizacijom ideje "velike Srbije".

- Srbija se zapanjujuće mobilisala i homogenizovala oko izbora u Crnoj Gori, dok je Evropska unija to mirno pratila. Crnogorski izbori su tretirani kao unutašnje pitanje Srbije, izbrisala se razlika između režima i njegovih kritičara, između režimskih i opozicionih medija. Opozicione stranke su često djelovale ekstremnije od predstavnika vlasti. Sve je delovalo kao loša repriza 1989. godine i takozvane antibirokratske revolucije. Zbog toga je region s velikom zabrinutošću posmatrao ove procese. Cilj se više i ne krije – izvršiti vrijednosni i nacionalni inženjering u Crnoj Gori i u konačnici je pripojiti Srbiji, kao i manji entitet u Bosni i Hercegovini. Ne moramo mnogo da nagađamo, protagonisti ideje o 'velikoj Srbiji', koja se sad predstavlja kao takozvani srpski svijet, sve su javno i otvoreno i rekli i napisali. Samo što ljudima nisu rekli da se to može postići po cijenu rata i ponovne klanice. Varaju se oni koji misle da to može proći mirno - zaključio je Bešlin.