Zbog kašnjenja radova na dionici brze pruge od Beograda do Budimpešte i nepovlačenja tranši ruskog kredita Srbija do sada na ime penala platila više od 4,7 miliona dolara, a zbog greške u projektu vijadukta i tunela još dodatnih 30 miliona dolara, otkriva BIRN.

Krajem oktobra u Srbiju je došao prvi od tri brza voza koje je Srbija kupila od švicarske kompanije „Štadler“, ali kada će on krenuti redovno da saobraća na liniji Beograd-Novi Sad, koja je u izgradnji, i kasnije ka Subotici i mađarskoj granici – još nije poznato. Aleksandar Vučić je krajem 2015. godine, tada na mjestu premijera, u okviru predizbornih obećanja rekao da će “modernizacija pruge od Beograda do Budimpešte biti završena do sredine 2018. godine”.

Tri godine kasnije ti predizborni rokovi nisu ispunjeni. Umjesto obećanog brzog voza do sredine 2018. godine, dobili smo tek započete radove na prvoj dionici Beograd – Stara Pazova, koji se finansira iz kineskog kredita, a koji su svečano otvoreni za javnost 28. novembra 2017, dok su zvanično otpočeli tek pola godine kasnije.

Za drugu dionicu Stara Pazova – Novi Sad, koja se gradi iz ruskog kredita, građevinska dozvola izdata je tek 31. januara 2019, iako je to trebalo da bude učinjeno do 29. avgusta 2017. Na trećoj dionici, od Novog Sada do Subotice (Kelebije), koja se takođe finansira iz kineskog kredita, radovi nisu započeti, a prema BIRN-ovim saznanjima, još traje postupak izdavanja građevinske dozvole.

Najnovija obećanja ponovo su vezana za predizborni trenutak. Vučić, koji je u međuvremenu postao predsjednik kom se u maju naredne godine završava mandat, ponovo obećava brzu vožnju, ovoga puta samo do Novog Sada i to početkom naredne godine. Može li pruga do tog obećanog roka u februaru naredne godine biti osposobljena za bezbjedan prevoz putnika i robe, i koliko su građane Srbije koštale dosadašnje docnje na realizaciji ovog projekta?

Sudeći prema izjavi koju je za BIRN dao jedan ekspert, koji nije želio da mu se objavi ime, a koji je upoznat sa detaljima realizacije projekta na djelu brze pruge, ne bi trebalo očekivati da saobraćaj bude pušten pre proljeća. Slično se može zaključiti i iz odgovora dobijenog od Infrastrukture željeznice i Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture koji kažu da su “radovi u viskom stepenu završeni”, ali i da predstoje testiranja pruge.

Osim problema sa probijanjem rokova, ovaj mediji saznaje da je zbog grešaka u projektu, kao i nepovlačenja rata kredita na vrijeme, Srbija već platila ogromne penale, dok se u isto vrijeme novac umjesto na izgradnju, rasipao na nabavku automobila, šoljica za kafu, bojlera….

Prema saznanjima, zbog grešaka koje je Institut za saobraćaj CIP napravio prilikom projektovanja vijadukta i tunela u Čortanovcima, država je morala da ruskom partneru plati odštetu od oko 30 miliona dolara. Takođe, saznaje da zbog kašnjenja u povlačenju tranši ruskog kredita za izgradnju dionice od Stare Pazove do Novog Sada, Srbija je platila kaznu od više od 4,7 miliona američkih dolara.

Tu informaciju iz Infrastrukture železnice i Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture nisu ni potvrdili ni demantovali, ali ju je za BIRN potvrdila bivša ministarka građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture Zorana Mihajlović.

Ona je kazala da se tek nakon uzimanja ruskog kredita od 800 miliona dolara došlo do saznanja da “po tom kreditu nisu dogovoreni konkretni projekti, već je načelno dogovoren iznos kredita za željeznicu” što je bio jedan od razloga nepovlačenja kredita u dogovorenom roku i plaćanja penala.

Koliko konobara i kafe kuharica će Vučić da zaposli u vozovima na pruzi BG - NS?

Ukoliko su ove tvrdnje tačne, postavlja se pitanje ko je kriv što je kredit od čak 800 miliona dolara uzet, a da nisu postojali projekti ili nisu bili dobro urađeni? Postavlja se i pitanje na osnovu čega su onda Zorana Mihajlović i Aleksandar Vučić već tokom 2015. više puta najavljivali početak izgradnje pruge Beograd-Budimpešta do kraja te godine i da li su svesno davali lažna obećanja.

BIRN je došao do dokumenata koji pokazuju da novac iz kredita nije korišćen samo za gradnju pruge, već je korišćen i za zakup šest automobila od ruske firme RŽD koja je izvođač radova na deonici od Stare Pazove do Novog Sada, što je plaćeno skoro neverovatnih 720.000 dolara, piše direktno.rs.