Piše: Isidora Atanacković

Na današnji dan se širom Jugoslavije proslavljao Dan mladosti i Titov rođendan, iako je rođen 7. maja prije 130 godina, Jugosloveni su vjerovali da je Titov rođendan 25. maja, a do nesporazuma je došlo, jer je Broz kao mladi komunista u Drugom svjetskom ratu koristio lažne dokumente.

Tokom Drugog svjetskog rata, Tito je takođe upoznao i najveću ljubav svog života - jednu Zdenku.

Davorjanka Paunović Zdenka smatra se jednom od najvećih ljubavi Josipa Broza Tita, sa kojim je punih pet godina živjela u vanbračnoj zajednici. Upoznali su se neposredno uoči Drugog svjetskog rata, tokom kog su bili nerazdvojni, i zajedno su dočekali oslobođenje.

Davorojanka se rodila 1921. godine u Kučevu, a djetinjstvo i ranu mladost je provela u Požarevcu. Još tokom gimnazijskih dana se uključila u partiju, a kada je počela da studira francuski u Beogradu intenzivnije joj se posvetila.

Tito nije bio njena prva ljubav, tokom studija je upoznala mladog studenta medicine i studentskog lidera Jovu Kapičića, koji je već tada bio poznati komunista i koji se u nju zaljubio. Živjeli su zajedno godinu i po dana i za to vrijeme je Davorjanaka postala oficirka za vezu između Beograda i Zagreba.

Ljubav Tita i Davorjanke je bila velika i tragična, a otpočela je njihovim prvim susretom u hotelu „Esplanada“ u Zagrebu gdje je Davorjanka polagala ilegalni partijski kurs, a Tito je kao generalni sekretar KPJ upoznao sve polaznike kursa.

Tito je tada bio u vanbračnoj vezi sa Hertom Has koja je bila u drugom stanju.

Predstavio se Davorjanki svojim ilegalnim imenom, inženjer Slavko Babić. Kako bi izbjegao da ga otkriju agenti zagrebačke policije, on se služio raznim metodama, a jedna od njih bila je veoma elegantno oblačenje.

Кako bi dodatno zavarao trag policiji, od potčinjenih partijskih rukovodstava tražio je da kontakt sa njim održavaju preko partijskih kurira, a to su bile mlade i lijepo obučene djevojke. Na taj način, policijskim agentima bilo je teško da posumnjaju da je elegantni gospodin u pratnji mlade djevojke u stvari generalni sekretar ilegalne Кomunističke partije, a da je djevojka partijski kurir.

Partija je ubrzo zamijenila dotadašnjeg Titovog kurira Davorjankom koja je primljena na poziciju zbog svog elegantnog i modernog oblačenja i tada se odigrala sudbonosna ljubav, na prvi pogled.

Davorjanka je dobila lažno ime Zdenka i ubrzo ju je Tito preselio u Zagreb gdje je ona postala njegov lični kurir, saputnica tokom dolaska u Beograd, poslije napada Nijemaca, i osoba koja je u partijske punktove prenosila njegove naredbe i informacije.

„Po zdencu koji predstavlja nepresušni izvor bistre i hladne vode. On obično izvire ispod nekog kamena i svojim izgledom osvježava čovjeka. Zdenka je bila nepresušan izvor mojih ideja i moje intelektualne, revolucionarne i političke aktivnosti“, objašnjavao je Tito kasnije simboliku njenog imena.

Strastvena veza počela je veoma burno. Davorjanka, tada već Zdenka, obavljala je razne partijske i ratne zadatke i bila Titova sekretarica, domaćica i ljubavnica. Titu je toliko značila da je i na vanrednim sastancima Vrhovnog štaba, kada su ga drugovi prekoravali zbog odnosa sa njom, ponavljao da ne može bez nje.

Nosila je veliki vojnički šinjel, marširala je u koloni poput ostalih, radila za Tita na svim partijskim sastancima, čuvala za njega hranu, gladovala, pješačila, uvijek hodala sa opasnije strane štiteći ga i spavala na zemlji pored njegovog ležaja. Bila je pojam ratne sekretarice, spremna da pogine za njega. Plašila se jedino bombardovanja, ali je hrabro vodila bilješke na Sutjesci dok su oko nje padale bombe.

Sve ovo je bilo veoma teško za njeno krhko zdravlje jer je imala problema sa plućima. Razvoj njene bolesti činio ju je nervoznom i razdražljivom i tokom njemačkog desanta na Drvar, doživjela je slom živaca.

Dok su njemački padobranci držali pod vatrom Titovu pećinu, ona je histeričnim i glasnim ispadima zabranjivala Titu da izađe napolje. Svojom vikom je odavala njihov položaj i neki od boraca su bili spremni da je ubiju da bi zaštitili Tita, a od sigurne smrti ju je spasila samo činjenica da je bila njegova nevjenčana supruga.

Nakon ovog događaja Zdenki su se pojavili znaci tuberkuloze i Tito ju je poslao na liječenje u Moskvu.

Međutim, ušla je u oktobru 1944. u oslobođeni Beograd sa njim jer nije htjela da bude dugo odvojena od svoje ljubavi i vrhovnog komandanta. Uselili su se u dedinjsku vilu industrijalca Acovića, a za njih se renovirao i Beli dvor.

Zdravlje joj se pogoršalo u proljeće sljedeće godine i nastavila je liječenje na Golniku. Umrla je na Golniku 1. maja 1946. godine. Tito je otišao po njeno tijelo i sahranio je u dvorskom kompleksu. Neki kažu da nije prisustvovao sahrani, niti je ikada stavio cvijeće na njen grob. Štaviše, bio je zapušten do dolaska kraljevske porodice.

Zdenkin usamljeni grob se nalazi u krugu kraljevskih dvorova na Dedinju i pristojno se održava od kada se prijestolonasljednik Aleksandar Drugi Karađorđević vratio u Srbiju.

Počiva na travnatoj uzvišici do koje se stiže preko mahovinom obraslih klizavih stepenika. Sivi mermer i bijela rizla pokrivaju grob djevojke koja je imala 25 godina kada je umrla, ratne sekretarice Josipa Broza i njegove najveće ljubavi. 

(Nova.rs)