MUP Republike Srpske raspisao je tender za nabavku radarskih uređaja vrijedan 35 miliona maraka koji pogoduje samo jednoj firmi čime se ograničava konkurencija i ovaj višemilionski posao praktično namješta.

Prema tvrdnjama upućenih i saznanjima CAPITAL-a, ovaj posao za nabavku radarskih uređaja koji su nekoliko puta skuplji u odnosu na slične proizvode na tržištu pogoduje banjalučkoj firmi MMS CODE koja je 2019. godine od MUP-a već inkasirala više od deset miliona maraka za nabavku radara.

Tender raspisao bivši ministar u tehničkom mandatu

Interesantno je da je ovaj tender raspisao bivši ministar unutrašnjih poslova Siniša Karan i to dok je bio u tehničkom mandatu. On je tender za nabavku još 110 radara u vrijednosti od 35 miliona maraka raspisao 25. avgusta, nakon što je sada već bivši premijer Srpske Radovan Višković podnio ostavku, a prije nego što je izabrana nova Vlada RS, a ministarstvo unutrašnjih poslova preuzeo Željko Budimir.

U zahtjevu za pojašnjenje tenderske dokumentacije koji je MUP-u Srpske uputila novosadska firma Telix kaže se da se u tenderskoj dokumentaciji navodi isključivo jedna tehnologija mjerenja – LIDAR i da se time isključuju svi drugi potencijalni ponuđači koji koriste radarsku tehnologiju za mjerenje brzine.

Iako iz MUP-a to negiraju i tvrde da „postoji više proizvođača čiji proizvodi koriste navedenu tehnologiju detekcije brzine, te da se ne favorizuje neka kompanija“, iz obimne tenderske dokumentacije i primjedbi firme Telix jasno se može zaključiti da nije kao što tvrde iz MUP-a.

„Utvrđene su minimalne tehničke karakteristike za nabavku novih stacionarnih radara. Prethodno urađeni uporedni prikaz tehničkih karakteristika stacionarnih radara dostupnih na tržištu pokazuje da postoji više proizvođača, čiji proizvodi koriste navedenu tehnologiju detekcije, te se na taj način ne favorizuje neka kompanija“, navodi se u odgovoru MUP-a na zahtjev Telixa za pojašnjenje tenderske dokumentacije, kao i u odgovoru na pitanja CAPITAL-a.

Iz MUP-a ne govore neistinu kada kažu da „postoji više proizvođača čiji proizvodi koriste navedenu tehnologiju detekcije i da se na taj način ne favorizuje neka kompanija“. Činjenica je da postoji više proizvođača i da se na taj način zaista ne favorizuje neka kampanija, ali se favorizuje na drugačiji i jako perfidan način.

Samo jedna firma ima tipsko odborenje Instituta za mjeriteljstvo BiH

Naime, u tenderskoj dokumentaciji se kaže da je „prije puštanja u rad potrebno izvršiti verifikaciju radarskog uređaja od strane ovlaštene institucije“, a jedina firma koja ima tipsko odobrenje Instituta za mjeriteljstvo BiH za verifikaciju uređaja koji se traže je pogađate – MMS COD.

Na pitanje na koji način MUP planira da obezbijedi obaveznu verifikaciju prije puštanja LIDAR uređaja u rad, iz MUP-a kažu da troškove prve verifikacije snosi dobavljač, te da „to predstavlja dio rizika koji preuzima dobavljač pod prijetnjom raskida ugovora i posljedica koje prati raskid“.

To praktično znači da dobavljači koji nemaju tipsko odobrenje Instituta za mjeriteljstvo BiH i nisu u mogućnosti da obezbijede prvu verifikaciju, rizikuju da snose posljedice raskida ugovora u slučaju da se prijave i pobijede na tenderu.

Dalje, na pitanja da li se tenderskom dokumentacijom isključuju svi ponuđači čija merila koriste radarsku tehnologiju, a koji u BiH već imaju priznate verifikacije i odobrenja, iz MUP-a kažu da „svi ponuđači koji zadovoljavaju minimalne tehničke uslove navedene u tenderskoj dokumentaciji imaju mogućnost da dostave svoje ponude bez obzira da li već imaju odobrenja tipa mjerila i verifikacije ili će ih tek dobiti“.

Ono što je posebno interesantno je da je MMS COD tipsko odobrenje za mjerilo koje proizvodi njemačka kompanija Vitronic, a koje u potpunosti ispunjava uslove propisane tenderom dobio 1. oktobra ove godine. S obzirom na to da je tender raspisan 25. avgusta i da „ponuđači imaju mogućnost da dostave svoje ponude bez obzira da li već imaju odobrenja tipa mjerila i verifikacije ili će ih tek dobiti“, opravdana je sumnja da su oni koji su kreirali tendersku dokumentaciju i raspisivali  tender znali da je MMS COD već uputio zahtjev Institutu za mjeriteljstvo za dobijanje tipskog odobrenja za verifikaciju uređaja kompanije Vitronic.

Na kraju krajeva, postavlja se jednostavno pitanja iz kog razloga je MUP za nabavku 110 radarskih uređaja odlučio da izdvoji čak 35 miliona KM kada je 2019. godine za nabavku radarskih uređaja drugog tipa dao „samo“ deset miliona KM. Za taj novac bi se umjesto 110 LIDAR uređaja koji se traže novim tenderom, moglo kupiti više od 300 radara koji su nabavljeni 2019. godine.

Traljić: Puno puta smo vidjeli isti obrazac na milionskim tenderima

Srđan Traljić iz Transparensi internationala BiH kaže da smo već u prethodnom periodu puno puta vidjeli isti obrazac na milionskim tenderima i situaciju da se tenderska dokumentacija kreira tako da je može ispuniti samo jedan ponuđač.

„Nažalost nemamo sistem koji u takvim slučajevima može zaštititi javni interes prije nego što nastane šteta po javni interes. Dakle ukoliko drugi nezadovoljni ponuđač to ne zaustavi žalbom to prolazi, a javni interes neće niko zaštititi“, kaže Traljić.

Po podacima Agencija za javne nabavke BiH, nastavlja on, na sve tendere u prosjeku je stizalo 1,49 prihvatljivih ponuda što je porazno, ističući da je taj broj još manji ako se gledaju tenderi veće vrijednosti.

„I u njihovom izvještaju se konstatuje na tehničke specifikacije u brojnim slučajevima koje mogu upućivati na favorizovanje pojedinih ponuđača i ograničavanje konkurencije, ali nemamo sistemsko rješenje kojim taj problem možemo zaustaviti. Posljedica je da unosne poslove dobijaju jedne te iste firme koje javnost povezuje često sa istim osobama iz političkog vrha, ali sve se završi bez posljedica i sankcija“, kaže Traljić.

On na kraju ističe da se već dugo ukazuje na potrebu usvajanja novog zakona u procesu evropskih integracija, ali da smo na tom putu prije par godina dobili samo izmjene koje su otvorile dodatni prostor za korupciju, a gotovo ništa od sistemskih nedostataka nije otklonjeno.