Piše: BORISLAV RADOVANOVIĆ

Njena ustavna obaveza je spriječiti dalji dualizam vlasti, a posebno teška kršenja ustavnosti i zakonitosti od strane Vlade RS kakva traju evo deset dana od formalnog uvođenja vanrednog stanja. Ili, da podnošenjem ostavke pokaže kako nije sposobna izvršavati svoje obaveze.

Prošli vikend u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini više se ne smije ponoviti! Komandant štaba Radovan Višković i njegov "zamjenik" (ko kome komanduje treba utvrditi!) Dragan Lukač dozvolili su sebi kršenja odredbi Dejtonskog sporazuma i državnog ustava, a Ustav Republike Srpske ih očigledno ne zanima.

Ograničenja i zabrane slobode kretanja unutar i između entiteta Bosne i Hercegovine razriješena su još tokom mirovnih pregovora u Dejtonu, Ustavom BiH i međunarodnim konvencijama implementiranim u istom, kao i entiteskim ustavima i zakonima.

Višedecenijsko poštovanje slobode kretanja ljudi i roba unutar Bosne i Hercegovine dozvolili su sebi da gaze nekakav Radovan Višković i Dragan Lukač. I to nekakvim teško nezakonitim internim "zaključkom" jednako nezakonitog "štaba". Nisu normalni da bog kaže drugačije!

Reagovali su iz MUP-a RS-a "pojašnjenjem" kako ne vrše kontrolu kretanja između entiteta, odnosno da samo sprovode "zaključak štaba" broj 16-3/20 od 06.04.2020. godine. No, tek treba razjasniti jesu li kažnjavali građane Federacije BiH ili drugih država prilikom prolaska kroz Republiku Srpsku. Iliti su ih pozitivno diskriminisali (nekažnjeno propuštali) spram domicilnog stanovništva kom su branili napuštanje mjesta prebivališta. Kako god to posmatrali imamo nedopustiva kršenja slobode kretanja uz tešku diskriminaciju.

Kako sam i ranije pisao: sve odluke Vlade RS i Republičkog štaba za vanredne situacije donesene su neustavno i protivzakonito. Narodna skupština propustila je mogućnost da retroaktivno legitimizuje nezakonite odluke vlade i time smo ostali u pravnom vakumu kakav neko mora presjeći. Pošto je 3. aprila formalno na pravnu snagu stupila odluka parlamenta o proglašenju vanrednog stanja znamo i čija je ovo obaveza - Predsjednice RS Željke Cvijanović.

Predsjednica nije smjela dozvoliti donošenje spornog zaključka od 06.04.2020. godine jer je već tri dana bilo na snazi vanredno stanje. Najmanje je smjela dozvoliti njegovu pravnu primjenu obzirom da takva restriktivna ograničenja slobode kretanja tokom vanrednog stanja nisu u nadležnosti vlade, a najmanje se smiju u pravni sistem uvoditi "zaključkom" (pravnim aktom nivoa uređivanja internih pitanja vlade).

No, Željka Cvijanović bila je zabavljena "uredbom sa zakonskom snagom o kažnjavanju blogera", a stvari od krucijalnog značaja prepustila je kabadahiji Draganu Lukaču. Zato kao posljedicu imamo masovna nezakonita kažnjavanja građana zbog kršenja "policijskog časa", napuštanja mjesta prebivališta ili svojih domova starijih od 65 godina. Apostrofiram: svi uručeni prekršajni nalozi i druge radnje policije po ovom zaključku predstavljaju teška kršenja zakona i prava. Praksu kakvu neko pod hitno mora prekinuti!

Ovde nema pravne dileme oko zakonitosti represije kakvoj su podrvrgnuti građani. Član 81. Ustava RS nedvosmisleno utvrđuje ko je nadležan za donošenje opštih propisa u domenu ograničenja ili odstupanja od ustavom zajamčenih prava i sloboda, pa i kakvim vidom propisa je to dozvoljeno. Izričito se odnosi na Predsjednika RS i uredbe sa zakonskom snagom!

Član 21. Ustava RS, koji garantuje slobodu kretanja, nastanjivanja i boravka na teritoriji Republike Srpske decidno utvrđuje kako se samo zakonom mogu ograničavati ta prava. Pojednostavljeno rečeno: samo parlament može validno usvojenim i proglašenim zakonom ograničavati slobodu kretanja, nastanjivanja i boravljenje u ovom entitetu. Žao mi je Viškovića i Lukača, ali zaključak i zakon su dvije potpuno različite pravne kategorije i ustavotvorac nije predvidio da se sloboda kretanja može ograničavati nebuloznim zaključkom.

Kada ovu pravnu stvar prevedemo u domen proglašenog vanrednog stanja onda, shodno članu 81. entitetskog ustava, Predsjednik RS može uredbama sa zakonskom snagom ograničiti slobodu kretanja, pa čak i zabraniti kretanje ili boravak na određenim javnim površinama u određenom vremenu, sve do određenih kategorija lica. Ponavljam, nakon proglašenja vanrednog stanja aktivirane su odredbe ustava koje jasno utvrđuju ko je zakonodavac i kakvim opštim propisima može nastupati po ovom pitanju.

Ustav propisuje i druga ovlaštenja kakva se usljed nemogućnosti zasjedanja parlamenta prenose na predsjednika, a jedna od njih je i (ras)formiranje pojedinih organa vlasti, šta uključuje i Republički štab za vanredne situacije - kakav je ionako suvisan nakon proglašenja vanrednog stanja. Njena prva uredba trebala se baviti formiranjem štaba, umjesto kažnjavanjem blogera, kako smo to mogli vidjeti.

Zato i imamo situaciju da "bloger" mora predsjednici objašnjavati njene ingerencije i obaveze. Znači, predsjednica Cvijanović ima ustavni i pravni osnov da ograniči slobodu kretanja unutar Republike Srpske, odnosno da uredbom sa zakonskom snagom nametne zabrane i propiše sankcije. Istovremeno, njena obaveza je da reaguje na svaki oblik uzurpiranja vlasti ili podrivanja ustavnosti i zakonitosti Republike Srpske.

To što policija progoni i kažnjava građane po osnovu nekakvog "internog zaključka" vlade ili štaba Predsjednik RS mora prepoznati kao teško kršenje ustava i poretka, odnosno kao nezakonitu represiju, pa time i svojom legitimnom odlukom/uredbom prekinuti ili spriječiti. Nisam joj ja propisao takvu obavezu, nego ustav na kom je položila zakletvu.

Na kraju ostaje mi samo da pojasnim suštinu problema, odnosno da cijelu ovu situaciju banalizujem do krajnjih granica. Sve se svodi na lični sukob Milorada Dodika i Dragana Lukača. Nema ovde nikakve dileme: Lukač nastoji sačuvati Republički štab za vanredne situacije, kao centar sopstvene moći u kom sa pozicije zamjenika komandanta vinta Radovana Viškovića kako mu drago. Zna se da Dodik nema formalnog uticaja na taj štab i takva situacija se koristi koliko je duže moguće. Deset dana!

Dopadalo se to predsjednici ili ne, ali njena pozicija je takva da mora reagovati i uspostaviti narušenu ustavnost i zakonitost u radu institucija Republike Srpske, odnosno preuzeti komandu kako to ustav nalaže. Ukoliko nije voljna ili sposobna realizovati ustavna ovlaštenja alternativa je podnošenje ostavke. Treće opcije nema.

(Prenosimo s autorovog bloga)