Svjetska premijera dokumentarnog filma "Nebo iznad Zenice" ("The Sky Above Zenica"), nastalog u produkciji bosanskohercegovačkog reditelja Zlatka Pranjića i danske redateljice Nanne Frank Møller, bit će upriličena u nedjelju, 17. marta u okviru Internacionalnog festivala dokumentarnog filma Copenhagen dox (CPH:DOX) u danskom Kopenhagenu.

Film je nominiran i za nagradu za ljudska prava na ovoj prestižnoj svjetskoj smotri dokumentarnih ostvarenja ("Human:Rights Award"), što je veliki uspjeh bosanskohercegovačkog dokumentarizma.

Pedesetdevetogodišnji Pranjić je rođeni Zeničanin, koji je uslijed rata u Bosni i Hercegovini preselio u London te posjeduje i britansko državljanstvo.

Kako je istakao u razgovoru za Fenu, film prati aktivnosti zeničkog univerzitetskog profesora Samira Lemeša (aktuelni dekan Politehničkog fakulteta Univerziteta u Zenici) i grupe građana okupljenih oko Eko Foruma Zenica, koji se decenijama bori za za pravo na čist zrak u tom gradu.

- Kao u Marquezovim pričama, gdje jedna zaboravljena komuna - Makondo prerasta iz male čaršije u veliki i industrijski važan grad, a onda odsječen od ostatka svijeta ponovo tone u zaborav, Zenica prolazi sličan put. Od najvažnijeg industrijskog grada u bivšoj drzavi, gdje su radnici osjećali grad i fabriku kao svoje dobro, u novim društveno-političkim odnosima dolazi do otuđenja grada i fabrike pa fabrika - jednom majka gradu, za mnoge postaje maćeha. Postaje kafkijanska tvrđava u kojoj je mnogo toga nedostupno za javnost, uključujući uticaj koji nova proizvodnja ima na okoliš i kvalitet života građana Zenice - ističe Pranjić.

On naglašava da mnogi šute, jer rade u fabrici i ne žele se eksponirati te eventualno suprotstaviti "višim silama", dok mala grupa građana, na čijem je čelu profesor Samir Lemeš, pokušava ustanoviti šta se zaista dešava u zraku, na nebu iznad Zenice.

- Naš motiv je bio da ispričamo priču iz vizure "zaboravljenih" i da tako naš grad izvučemo iz zaborava te postavimo Zenicu na mapu Evrope - kazao je Pranjić.

U vremenu globalnog kapitala, film je svojevrsna opservatorija odnosa demokratije i korporativne moći, kao i uloge evropskih institucija u oblikovanju zeničke i bosanskohercegovačke stvarnosti.

Film je sniman od aprila 2017. do januara 2024. godine te je rediteljski pokušaj da se jedna složena priča o sukobu interesa globalnih moćnika i stanovnika Zenice i prigradskog naselja Tetovo, ispriča kroz vizuru protagonista, članova Eko Foruma i građana Zenice te njihovih zastupnika.

- Ovaj film ne bi bilo moguće snimiti bez pomoći gradonačelnika Zenice i Gradske uprave, svih građana Zenice i Tetova - dodao je Pranjić. 

Dokumentarni je to film o aktivizmu Eko foruma Zenica i marketinškom triku evropske banke zvanom "Zeleni grad". Nakon ove festivalske premijere u Kopenhagenu, film će biti prikazan i na drugim filmskim festivalima, a biće dostupan i na HBOmax kanalu. Kako je najavio Pranjić, zenička premijera ovog dokumentarca planirana je u augustu ove godine.

U opisu filma stoji da "u centru Evrope, jedan od tri najzagađenija grada na svijetu ujedinio je svoje građane u zajedničkoj borbi za održivu budućnost. Ali novac, moć i ekološka politika pokazuju se otrovnim protivnikom kao što je otrovan i fabrički dim koji prekriva ovaj grad".

Film traje 90 minuta, a titlovan je na engleskom i bosanskom jeziku. Realizovan je u produkciji Magic Hour Films (Lise Lense Moller) i Real Stage (Ishak Jalimam), uz podršku Danskog filmskog instituta, HBOmax i Fondacije za kinematografiju Sarajevo.

Pranjić je poznat po režiji filma "Vodič kroz crnu rupu", koji je bio nominovan i za nagradu "Srce Sarajeva 2017", dok je Nanna Frank Møller režirala filmove "Civilizovana zemlja" i "Neko kao ti i prostranstva Shangaja".