Piše:  Janusz BUGAJSKI 

Ruska invazija na Ukrajinu će, kako se čini, eskalirati skorom novom ofanzivom, a Evropa ostaje podijeljena u svojoj strategiji prema Rusiji. Bez vođstva SAD, oslabljeni NATO bi već podlegao pritisku Rusije tako što bi propustio da isporuči Ukrajini ključno oružje i tako gurnuo Kijev u predaju.

Tokom ovog sukoba među evropskim državama su se pojavila tri suprotna pristupa – ofanzivni, defanzivni i pokorni. Sve tri pozicije utiču na vojnu pomoć Ukrajini, stav prema pregovorima između Kijeva i Moskve i percepciju o budućim odnosima sa Rusijom. Države koje su direktno iskusile ruski imperijalizam i ratne zločine u svojoj novijoj istoriji pozvale su na ofanzivniju politiku od samog početka rata. Poljska, Estonija, Letonija, Litvanija, Češka Republika, Slovačka, Finska i Rumunija isporučile su Ukrajini velike zalihe vojne opreme, tražile efikasnije oružje od svojih zapadnih saveznika i pozvale na oštre ekonomske sankcije Moskvi. Često ih podržavaju Ujedinjeno Kraljevstvo i skandinavske zemlje.

Stav ovih frontovskih država zasniva se na tvrdom realizmu o ambicijama Kremlja i uvjerenju da samo potpuni poraz ruske vojske i njeno protjerivanje sa cijele ukrajinske teritorije može da obezbijedi bezbjednost zemlje. Oni takođe nastoje da zadrže sankcije Moskvi dok se ne isplate reparacije za ratne zločine i ne uspostavi tribunal za ratne zločine. Oni smatraju da bi svaki kompromis sa Rusijom uništio principe državnog suvereniteta. Druga grupa evropskih država je uglavnom defanzivna i nastoji da obnovi predratne aranžmane sa Rusijom.

Njih predvode Njemačka, Francuska, Italija i nekoliko manjih zemalja Zapadne i Južne Evrope koje su samo nevoljno isporučivale vojnu opremu Ukrajini nakon energičnih apela iz glavnih gradova na liniji fronta. Oni tvrde da je potpuna pobjeda nad Putinovom Rusijom nemoguća i da je kompromisno rješenje jedino rješenje, čak i ako to znači da Ukrajina mora da preda dio svoje teritorije ili da odloži povratak do pregovora sa Moskvom. Ovi branioci statusa kvo takođe nastoje da obnove poslovne i trgovinske odnose sa Rusijom i započnu proces ublažavanja sankcija kako bi podstakli Moskvu da podrži mirovni sporazum.

Treća grupa država može se definisati kao pokorna i često se ponašaju kao zastupnici stava Kremlja. Predvode ih Mađarska i Srbija, ali ponekad uključuju Austriju i Bugarsku. Za Srbiju se Rusija posmatra kao njen glavni zagovornik u protivljenju nezavisnosti Kosova i podržavanju širenja srpske dominacije na Zapadnom Balkanu. Za Mađarsku, Moskva se doživljava kao saveznik u njenoj borbi sa Briselom, dok Austrija i Bugarska imaju ključne političare vezane za Moskvu preko finansijskih i političkih mreža.

Ostale evropske države su ili neutralne, ili se priklanjaju većim susjedima ili ostaju fleksibilne u odgovorima na rat. Još jednom, kao i tokom kritičnih prilika u 20. vijeku, Vašington je preuzeo vodeću ulogu u stvaranju dovoljnog konsenzusa da bi se obezbijedila odbrana Ukrajine i zaštitila bezbjednost Evrope. Bez američkog političkog vođstva, vojnih zaliha i ekonomskih sposobnosti, lomovi u odgovorima Evrope na rusku agresiju bi se produbili, a pozivi na mirovne sporazume i ukrajinske ustupke bi eskalirali. A države blizu ruskog fronta bi se našle sve izolovanije i izložene pritiscima Rusije. Rat u Ukrajini je podvukao tri izvjesnosti: da SAD ostaju sidro transatlantske bezbjednosti, da je jedinstvo NATO-a od suštinskog značaja za odbranu kontinenta i da je mnogo hvaljena „strateška autonomija“ EU francusko-njemački san koji bi jednostavno ohrabrio Rusiju da proširi svoje carstvo i uticaj.

(Tekst je preuzet sa Wasihngton Examinera)