Da za ruske službe, stratege i propagandiste nije bilo odmora ni u vrelim augustovskim danima, potvrđuje ruska kampanja dezinformacija koja zadnjih mjeseci oštro napada međunarodni politički, ekonomski i sigurnosni poredak i zapadne vrijednosti, dok se na sve strane, od Latinske Amerike, preko Zapadnog Balkana, do Azije i Afrike lobira podrška Rusiji i politici Vladimira Putina.

Piše: Dženana Karup Druško

Dok se Britanci suočavaju s novim veliki cyber napadom za koji su optužili Kremlj, ruski cyber eksperti preko široke mreže medija (na brojnim svjetskim jezicima) i globalnih društvenih mreža plasiraju dezinformacije s ciljem da zapadne javnosti okrenu od podrške Ukrajincima i usmjere ih protiv njihovih lidera i optuže ih za ekonomsku krizu koju na svjetskoj sceni izaziva Rusija svojim agresorskim akcijama koje su poremetile tokove snabdijevanja. Istovremeno Rusija u Evropi podržava i jača radikalne desničarske organizacije, dok na drugoj strani svijeta radi na organiziranju grupa i pokreta koje okreću protiv Zapada. Uz to, izazivaju krize i otvaraju frontove gdje god mogu kako bi svijet uvjerili da je neophodan novi svjetski poredak, odnosno preraspodjela moći i da je Rusija, odnosno Putin novi svjetski – Mesija.

Svijet pleše na ivici Vulkana

Potvrđuje ovo i istup šefa Savjeta bezbjednosti Ruske Federacije Nikolaja Patruševa koji je 22. augusta na skupu o bezbjednosti Dalekoistočnog federalnog okruga, izjavio kako “Rusija ima važnu i neophodnu ulogu da spasi svijet od ludila koje propagira Zapad i u tome će je podržati prijateljske i neutralne zemlje, kao i narodi zapadnih zemalja, ali ne i njihovi političari koji imaju potpuno suprotne zadatke“.

Ne slušamo li upravo ovih dana od Milorada Dodika kako Republika Srpska i on imaju prijatelje koji ih razumiju i podržavaju? Očito još jedna dobro naučena lekcija ruskih stratega koji žele pokazati snagu i jedinstvo – svih onih koji su protiv mrskog Zapada i njegovih vrijednosti.

Zanimljivo je da Patrušev uz prijatelje navodi i neutralne zemlje, a jedna od takvih je Srbija. Vučić na svojoj “neutralnosti“ insistira već dugo i čak pokušava oživjeti pokret nesvrstanih zloupotrebljavajući kod zemalja tzv. trećeg svijeta kredibilitet koji su nekad imali Tito i Jugoslavija. Vučićeva neutralnost je već odavno jasna i potvrđuje Čerčilovu izjavu da nije važno da li si neutralan, nego na čijoj si strani. Da je Vučić na strani Rusije i Kine valjda još jedino ne vjeruje američki ambasador u Beogradu.

Koliko poruke Patruševa i ruskih političara imaju plodno tlo na zapadu, prvenstveno kod desničara i populista, potvrdio je dva dana nakon Patruševih izjava bivši francuski predsjednik Nicolas Sarkozy koji je govoreći za francusku televiziju ustvrdio da treba prestati “priča o kupovini aviona, municije i tenkova za Kijev“, te da diskusija o ulasku Ukrajine u NATO pogoršava situaciju, jer “svijet i Evropa plešu na ivici vulkana. Situacija bi svakog trenutka mogla izmaći kontroli“.

Sarkozy je objasnio: “Postoje dva načina da se dobije rat: ili ste superiorniji od neprijatelja, ili razgovarate s njim i nađete kompromis“. Znači ukoliko si mali i slab moraš se povinovati zahtjevima jačeg neprijatelja čak i kad to znači da on i silom hoće da uzme dio tvoje teritorije na koju polaže neko pravo. Tako je to bilo otprilike u – srednjem vijeku. No, ove Sarkozyeve poruke po kojima treba uvažavati jezik sile, bez međunarodnog prava ili normi Ujedinjenih nacija, ukoliko nisu tek poruke jednog površnog političara, nego i naznake zvanične francuske politike, zvuče puno opasnije od Patruševih poruka.

Nažalost, Sarkozyeve stavove možemo prepoznati ne samo u politici Francuske nego i nekih drugih zapadnih zemalja koje su uvažavajući moć sile godinama pregovarale sa Slobodanom Miloševićem o podjeli BiH ne opterećujući se razlozima koji su doveli do sukoba (koji su presuđeni u Haagu), i nagrađujući na kraju srpsku (zločinačku) politiku – Republikom Srpskom upakovanom u suverenitet BiH koji joj je garantiralo njeno članstvo u Ujedinjenim nacijama.

 Francuski interesi u Africi

Kako bi izgledalo blisko susjedstvo Evrope po mjeri Putina, ukoliko bi ga Francuska i Zapad “kompromisno“ prihvatili, ilustriraju Čečenija, Gruzija, Ukrajina, ali i Bosna i Hercegovina i Kosovo… No, pitanje je da li je Sarkozy svojom izjavom mislio i, recimo, na Niger u kome je krajem jula izveden vojni udar a na vlast su došli oficiri koje podržava Rusija čime su direktno ugroženi francuski ekonomski interesi?

Početkom augusta predsjedavajući ruske Dume Vjačeslav Volodin pozvao je Ujedinjene nacije da razmotre pitanje nadoknade štete narodima afričkog kontinenta koju su im počinile SAD, Velika Britanija i Francuska u vrijeme kolonijalizma: “Morske luke i mnoge proizvodne kompanije u vlasništvu su neokolonizatora, a zakonodavstvo mnogih afričkih zemalja u oblasti proizvodnje prirodnih resursa i dalje nije oslobođeno ostataka kolonijalnog sistema. Zbog neokolonijalnog uticaja zapadnih zemalja, mnoge afričke države imaju nulti ili negativan ekonomski rast tokom 60 godina svog postojanja. To vodi siromaštvu i gubitku suvereniteta“.

Francuska oko 70 odsto električne energije dobija iz svojih nuklearki i najveći je svjetski izvoznik nuklearne energije što joj godišnje donosi više od tri milijarde eura. Energetska nezavisnost Francuske kojom se ponosi i na koju se poziva i Emmanuel Macron, a koja potiče još od Charlesa de Gaullea, zasniva se na uranu koji Francuska uvozi iz Nigera, na šta je nedavno ukazala političarka iz Zelenih Sandrine Rousseau. Vojni udar u Nigeru krajem jula najavio je mogućnost obustave isporuke urana ove zapadnoafričke države Francuskoj jer decenijama Niger od francuskih državnih proizvođača traži veće cijene urana ali i sigurnosne garancije za zaposlenike u nigerijskim kompanijama u kojima se obrađuje uran.

Neposredno nakon vojnog udara u Nigeru, nigerijski mediji su objavili da su Burkina Faso i Mali rasporedili svoje borbene letjelice na teritoriji Nigera, te da su u zajedničkom saopćenju poručili da će svaku vojnu intervenciju u Nigeru smatrati objavom rata njima. Uslijedio je i zajednički sastanak generalštabnih oficira Malija, Burkine Faso i Nigera “kako bi se finalizovao plan za odbijanje kukavičke i nezakonite agresije koju je osmislila Ekonomska zajednica zapadnoafričkih nacija“ (bliska zapadnim partnerima). Nije li “kompromise“ i “ustupke“ lako praviti kad nisu na teritoriji tvoje zemlje i još se tiču ekonomskih interesa koje je neoliberalni kapitalizam, čini se, već odavno postavio visoko iznad ljudskih prava? I nije li to upravo politika koju zagovara i Vladimir Putin: sila iznad međunarodnog prava?

Šahovski potez u Haagu

Dva-tri dana nakon istupa Sarkozya, oglasio se bivši premijer Italije Giuseppe Conte kritizirajući NATO zbog njihove strategije koja ne daje rezultate u vezi sa slabljenjem Rusije zbog rata u Ukrajini, a Evropsku uniju je kritizirao jer je, kako je naveo, nesposobna osmisliti efikasnu zajedničku strategiju i voditi samostalnu politiku i ekonomiju nezavisno od SAD-a. Conte je rekao i da izolacija Rusije nije postala realnost navodeći: “Upravo je završen 15. samit grupe BRICS, predvođen Rusijom i Kinom, s konkretnom perspektivom daljeg širenja 2024. godine, što će obuhvatiti 45 odsto stanovništva planete i 38,2 odsto svjetskog BDP-a“.

Dan prije Conteove kritike glavna urednica Sputnjika u Srbiji, podsjećajući da će od 1. jula 2024. godine Ujedinjeni Arapski Emirati, Saudijska Arabija, Iran, Argentina, Egipat i Etiopija postati članice BRICS-a, objasnila je “ključne razlike između NATO-a i BRICS-a“, navodeći između ostalog: “Svaka njegova članica ako joj je zgodno da sedi na dve stolice, može da sedi na dve stolice, ako je to u nacionalnom interesu te države i svi se prema tome odnosimo sa poštovanjem. Počnite da poštujete druge zemlje i tada će G7 možda postati G11, ali do tada – ne“.

Podsjetimo izlaz iz G8 – Njemačka, Kanada, SAD-a, Francuska, Italija, Japan, Velika Britanija i Rusija – nije bila odluka Vladimira Putina, nego su vodeće zapadne zemlje Rusiji pokazale vrata 2014. godine a nakon što je Rusija okupirala ukrajinski Krim. Rusija je tada upozorena i da će se suočiti s novim sankcijama ukoliko nastavi destabilizirati Ukrajinu. Šahovski potez iz Haaga, gdje je održan prvi sastanak G7, bila je poruka Rusiji da “veliki“ neće podržati kršenje međunarodnog prava, a SAD su bez ikakvog “ali“ i “ako“ stale uz Ukrajinu, Evropsku uniju i NATO.

Bio je to nesumnjivo veliki šamar za Putina, jer ipak je to bio ekskluzivni klub i bilo je pitanje (svjetskog) prestiža sjediti za tim stolom. Rusija je pozvana na nastavak razgovora, no Putinova politika, koja Rusiji daje pravo da izvrši agresiju na susjednu zemlju kršeći pri tome sva načela izgrađena nakon Drugog svjetskog rata na kojima počivaju i Ujedinjene nacije i svjetski poredak, odvela je Rusiju još dalje od G7. U prilog tome govori i potez Vladimira Putina 9. augusta kada je podnio Državnoj dumi amandmane na zakone o vojnom i vanrednom stanju po kojima više neće biti potrebno obavještavati Vijeće Evrope o uvođenju ili ukidanju ratnog ili vanrednog stanja u Rusiji. Podsjetimo, Rusija je nakon agresije na Ukrajinu napustila i Vijeće Evrope.

Diplomatska ofanziva

Augustovskoj kampanji dezinformacija priključio se, naravno, i ruski ambasador u Bosni i Hercegovini Igor Kalabuhov, koji je u autorskom tekstu za Glas Srpske optužio SAD da “sprovode utvrđenu globalnu liniju informacionog terorizma“: “Moramo da se suprotstavimo tome. Tokom svoje dugogodišnje istorije Rusi su stekli veoma preciznu intelektualnu tradiciju zdrave sumnje u sve šta se nameće od nečije strane kao konačna istina. Ovo iskustvo smo platili revolucijom i građanskim ratom u zemlji, Drugim svjetskim ratom i raspadom Sovjetskog Saveza. Naučili smo istoriju.“

A reklo bi se da su štošta naučili i o “informacionom terorizmu“, jer Zapadni Balkan terorišu svojim dezinformacijama. Možda će prosječni čitatelj Glasa Srpske u Republicu Srpskoj i povjerovati u budaleštine, podvale i dezinformacije koje kao “argumente“ reda Kalabuhov u svom tekstu opravdavajući ruske zločine u Ukrajini i masakr u Buči, ali ne i ostali.

Uostalom šta i očekivati od ambasadora zemlje koja ne priznaje genocid u Bosni i Hercegovini i staje u zaštitu srpskih zločinaca presuđenih u Haagu. Ili tvrdnje kao Rusija besplatno svojim žitom želi da hrani gladne u Africi (što je, uostalom još jedna dezinformacija, dali su im svoja đubriva otvarajući tako sebi vrata velikog afričkog tržišta) dok pljačka ukrajinsko žito, a ambasador iznosi dezinformacije o Sporazumu poznatom kao “Crnomrska inicijativa za žitarice“, te kako je on zbog nekog “kršenja“ prekinut. Niti je bilo ukrajinskog kršenja sporazuma, na koje Kalabuhov očito aludira, niti je on prekinut, nego je – istekao, a Ujedinjene nacije koje ga nazivaju “svjetionikom nade“ sve pokušavaju kako bi on bio obnovljen jer posljedice su velike za cijeli svijet s obzirom da ukrajinsko žito prehranjuje skoro 400 miliona ljudi.

Valjda kako bi se educirali da postanu “uspješni“ ambasadori kao Kalabuhov, u augustu su se mladi diplomati okupili na Forumu “Diplomate novog multiporalnog svijeta“ koji je održan u ruskom gradu Kazanj od 17. do 21. augusta, a glavna tema je bila “suprotstavljanje mekoj moći globalnog zapada“. No, po ruskim medijima glavni zadatak foruma bio je “izgradnja temelja budućih odnosa Rusije i novih partnera“.

Kako je navedeno 140 diplomata iz 40 zemalja, Azije, Afrike, Zajednice nezavisnih država i Latinske Amerike, potpisali su dokument o “važnosti zajedničkih napora u formiranju policentričnog svijeta na osnovu međunarodnog prava“, te se “usprotivili rehabilitaciji fašizma i nacizma“. Ovdje ćemo samo podsjetiti na brojna istraživanja koja su dokazala direktne veze Rusije s radikalnim desničarskim organizacijama u Evropi, i rusku finansijsku podršku ovim organizacijama i desničarskim strankama čije ideologije se poklapaju s fašističkim i nacističkim.

SAD su, naravno, krive za sve

Uz brojne dezinformacije plasirane u propagandnoj ruskoj kampanji koja se realizira ovih vrućih ljetnih dana, izdvojit ćemo i obilježavanje godišnjice “priznavanja suvereniteta Abhazije i Južne Osetije“. Zamjenik predsjednika Savjeta bezbjednosti Ruske Federacije Dmitri Medvedev povodom ove godišnjice je izjavio kao “Rusija to nije mogla ostaviti bez odmazde“, i kako od ruskog uključivanja “na teritoriji Južne Osetije i Abhazije postoji trajni mir koji osigurava Rusija“. Po Medvedevu SAD su ključni krivac jer su igrale ulogu “provokatora“ s ciljem “ograničavanja razvoja Rusije“ i rješavanja “njihovih geopolitičkih problema“.

Vladimir Putin je – između završnog obračuna sa svojim “omiljenim kuharom“, potpisivanja uredbi kojima se Rusija još više udaljava od međunarodnog prava i brojnih aktivnosti oko BRICS-a – čestitao liderima Južne Osetije i Abhazije godišnjicu nezavisnosti, 26. august 2008. kad ih je Rusija priznala (i niko drugi). Gruzija ove pokrajine još uvijek smatra svojima, a kontrolu nad njima je izgubila tokom sukoba s Rusijom koja i dalje ima stacionirane vojne trupe u ovim gruzijskim pokrajinama. Sukob je krenuo zbog mogućnosti da Gruzija postane članica NATO-a, što je Rusija spriječila oružjem jer je Južna Osetija ekonomski nezanimljiva ali strateški važna.

Opasna etnička politika Rusije, koja u mnogome podsjeća na politiku Beograda i njihove aspiracije prema susjedima, ključni su razlog ozbiljnog ugrožavanja sigurnosne arhitekture Evrope i zapadnog Balkana. Ono što Zapad neće da vidi je da Vučić na Balkanu radi potpuno isto što i Putin u svom “bliskom susjedstvu“ na koje potpuno neutemeljeno polaže pravo narušavajući suverenost država. Srbija je krajem XX vijeka to pokušala riješiti oružjem, a Rusija to vojnom silom “rješava“ u 21 vijeku, no ni jedni ni drugu ne odustaju od ideja velike Rusije i velike Srbije transformirane u suvremene političke projekte “ruskog sveta“ i “srpskog sveta“.

INFORMACIJSKI TERORIZAM: Rusija u misiji spašavanja svijeta i nametanja Putina – novog Mesije je izrađen/a uz podršku regionalnog projekta SMART Balkan – Civilno društvo za povezan Zapadni Balkan kojeg implementira Centar za promociju civilnog društva (CPCD), Center for Research and Policy Making (CRPM) i Institute for Democracy and Mediation (IDM) a finansijski podržava Ministarstvo vanjskih poslova Kraljevine Norveške.

Sadržaj INFORMACIJSKI TERORIZAM: Rusija u misiji spašavanja svijeta i nametanja Putina – novog Mesije je isključiva odgovornost Slobodne Bosne i ne odražava nužno stavove Centra za promociju civilnog društva, Center for Research and Policy Making (CRPM), Institute for Democracy and Mediation i Ministarsvta vanjskih poslova Kraljevine Norveške.