Čini se da su pripadnici manjinskih stranaka napravili taktičku grešku pristajanjem na to da sa Spajićem uđu u dijalog o formiranju vlade, a na osnovu vrlo površnog projekta u deset tačaka, koje su dovoljno uopštene da ih mogu prihvatiti i ruski sateliti, poput Kneževića i Mandića – kaže u razgovoru za Pobjedu hrvatski analitičar Davor Gjenero. Ističe da je onog trenutka kad je Spajić počeo puštati spinove o pretjeranim zahtjevima Bošnjačke stranke, te kad je počeo razgovore sa besprizornim proruskim i velikosrpskim političarima, vjerovatno trebalo zalediti dalje pregovore, barem do trenutka dok Spajić ne pošalje javnu poruku režimu u Beogradu - da se vlada Crne Gore neće formirati u skladu sa njihovim interesima.

Dosta teško ide sastavljanje vlade u Crnoj Gori, mislite li da bivši DF može ući u vladu i pored ovoliko upozorenja naših zapadnih saveznika?

Lako je vidjeti da je u proteklih nekoliko dana Milojko Spajić pod izrazito snažnim uticajem „gospodara Vučića“, a jasno je da ovaj kontroliše i unutrašnji krug oko vjerovatnog budućeg mandatara. Ključan zahtjev je, očito, da ovaj u svoju administraciju uvede ostatke Demokratskog fronta, dakle političke sljedbenike Andrije Mandića i Milana Kneževića, učesnika u pokušaju ruskog državnog udara u Crnoj Gori 2016. Čini se da je od Vučića i njegovih posrednika Spajić dobio ponudu koja kaže: ovi akteri odani Putinovom totalitarnom režimu, zagovornici rastakanja demokratskih institucija crnogorske države i koncepta crnogorskog suvereniteta, istupanja iz NATO saveza, povlačenja priznanja Kosova, za sada neće u vladi zahtijevati sprovođenje svojih temeljnih prioriteta, nego će biti kontrolor toga da Crna Gora prihvati koncept brežnjevljevskog „ograničenog suvereniteta“ pristupanjem Vučićevoj organizaciji „Otvoreni Balkan“.

Čini se da su pripadnici manjinskih stranaka napravili taktičku grešku pristajanjem na to da sa Spajićem uđu u dijalog o formiranju vlade, a na osnovu vrlo površnog projekta u deset tačaka, koje su dovoljno uopštene da ih mogu prihvatiti i ruski sateliti, poput Kneževića i Mandića. Onog trenutka kad je Spajić počeo puštati spinove o pretjeranim zahtjevima Bošnjačke stranke, te kad je počeo razgovore sa besprizornim proruskim i velikosrpskim političarima, vjerovatno je trebalo zalediti dalje pregovore, barem do trenutka dok Spajić uvjerljivo ne pošalje javnu poruku režimu u Beogradu – da se vlada Crne Gore neće formirati u skladu sa njihovim interesima.

Od ulaska u političku arenu, Spajić je zavisan od podrške Beograda. Evidentne su lobističke veze između njega i Vučićevog autoritarnog režima, a on je svjestan da je njegova pozicija u crnogorskoj političkoj areni vrlo fragilna. „Easy come, easy go“, ili „kako došlo, tako prošlo“, izgubi li naklonost Beograda i usluge njihove lobističke mreže.

Ukratko, Spajić je pred izborom: pokušati vratiti pastu u tubu, i formirati administraciju s manjinskim strankama i riskirati nezadovoljstvo Beograda i stalnu opstrukciju od strane stranaka koje učestvuju u državnim udarima, a njihovi članovi su pod osnovanom sumnjom da su dio narko kartela (gradonačelnik Budve Milo Božović uredno poslove iz nadležnosti gradonačelnika obavlja iz istražnog zatvora), ili spustiti glavu i prihvatiti te momke u vladu. Pitanje političkog izbora pred Spajićem je može li izdržati opstrukciju Vučićevog režima ili međunarodnu izolaciju. Naravno, uvijek ima i izlaz, shvatiti da funkcionisanje u politici u Crnoj Gori danas zahtijeva i više znanja, i više iskustva, i više odlučnosti, nego što ih on ima. Uvijek može ne uspjeti sastaviti vladu i „vratiti mandat narodu“, pa će njegov dojučerašnji politički drug raspisati nove izbore.

Ambasada SAD u Crnoj Gori saopštila je da će njihovu podršku za novu vladu dobiti samo oni koji su za odnos NATO saveza prema Ukrajini, pristupanje Crne Gore Evropskoj uniji i koji su privrženi evroatlantskim vrijednostima. Kako čitate poruke ambasadorke SAD u Crnoj Gori?

Dobro je da je objavljeno to upozorenje. Bez njega moglo bi biti dileme o tome priželjkuju li SAD formiranje administracije u Crnoj Gori, koja bi naličila Vučićevoj u Srbiji, koja bi bila tihi saveznik Rusije, koja bi sudjelovala u Putinovom i Vučićevom stvaranju haosa na Balkanu, a koja bi iznutra razarala demokratske institucije, slobodu medija, demokratske opozicijske stranke i stvarala anomiju i krizu morala, kakve obilježavaju današnju Srbiju. Taj bi režim, vjerovatno, nastavio „narativ“, dakle isprazno govorenje o evropskoj integraciji, a učvrstio praksu prekida pristupnih reformi i približavanja članstvu u EU, što ju je uspostavila vlada Zdravka Krivokapića, a ona Dritana Abazovića dodatno učvrstila.

Dobro je i to da Evropska unija ima jednak stav kao i SAD, kad je u pitanju mogućnost uključivanja protivcrnogorskih, velikosrpskih i proruskih opcija u vladu, ali je jasno i to da će EU tu poruku Milatoviću slati bitno suzdržanije i obazrivije, nego neposredni američki političari.

Da li su sankcije Vulinu dokaz da se mijenja politika SAD na Balkanu, da će pritisak na Srbiju biti sve jači? Kako se to može odraziti na Crnu Goru koju Vučić već godinama uspijeva da destabilizuje?

Sankcije protiv Vulina su figurativne. Vulin nije politički akter u pravom smislu riječi, on nema niti biračko tijelo, niti strukturiranu političku organizaciju i on je puki Vučićev izvršilac. On bez Vučića i mimo Vučića ne postoji kao relevantan politički akter. Zato sankcije Vulinu i nisu sankcije njemu, nego poruka Vučiću. Vulin nije Milorad Dodik, koji bi eventualno mogao pokušati opstati mimo Vučićeve volje, kao što je mimo Vučića i postojao, u vrijeme Đinđićeve, Koštuničine i Tadićeve administracije.

Za konsolidaciju Crne Gore, SAD, Britanija, pa onda i EU, koja uvijek kasni sa sankcijama za svojim partnerima, učinile bi veliku stvar uvođenjem sankcija protiv, na primjer, Mandića i Kneževića, kao važnih poluga uticaja režima iz Rusije i Srbije na procese u Crnoj Gori.