Za četiri posmatrane godine (od 2015. do 2018.), od 950 subjekata za koje je nadležna Služba za reviziju javnog sektora u RS, 155 ih je revidirano samo jednom, jedan tri puta, 26 u sve četiri godine, a 768 nijednom, kao poseban subjekt revizije.

Od 262 izvršene finansijske revizije, svega četvrtina njih (tačnije 69 ili 26 posto) okončana je pozitivnom ocjenom za oba segmenta finansijske revizije - i finansijske izvještaje i usklađenost sa zakonima. Mišljenje s rezervom čine 63 posto (166), a broj negativnih izvještaja je bio 11 posto (27). Čak 76 posto subjekata revizije u posmatranom periodu nije u potpunosti primjenjivalo zakonske i druge propise.

Subjekti revizije koji su dobili negativnu ocjenu revizora u periodu 2015. - 2018. godina, raspolagali su ukupnim budžetom u visini od 174.229.430 KM. U istom periodu, ovih 27 institucija zapošljavalo je ukupno 2.511 radnika.

Od ukupnog broja institucija koje su dobile negativno mišljenje revizije na finansijske izvještaje u posmatranom periodu, 15 ih se odnosi na lokalni nivo. Radi se o devet opština i šest domova zdravlja. Veća finansijska nedisciplina i postupanje u neskladu sa zakonodavstvom izraženo je kod institucija lokalnog karaktera, koje nisu predmetom obavezne revizije od strane Glavne službe za reviziju javnog sektora RS.

Nepostupanje u skladu sa zakonima i drugim propisima je veoma izraženo. Prekršena su 104 različita zakona, i to 1.218 puta. Najčešće subjekti revizije ne postupaju u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama, Zakonom o budžetskom sistemu te brojnim pravilnicima.

Opštine i gradovi koje su od Glavne službe za reviziju dobile negativnu ocjenu, pored navedenih zakona, gotovo po pravilu nisu radili u skladu ni sa Zakonom o javnim putevima, Zakonom o trezoru, Zakonom o radu, Zakonom o lokalnoj samoupravi, Zakonom o uređenju prostora i građenju, Zakonu o vodama, Zakonu o sportu, Zakonom o šumama i Zakonom o komunalnim djelatnostima.

Domovi zdravlja su, dodatno, po pravilu imali problema i nisu postupali u skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti Republike Srpske ili pojedinim odredbama Zakona o zdravstvenoj zaštiti.

Revizorski nalazi, u izvještajima o finansijskoj reviziji, popraćeni su preporukama, revidiranim institucijama, kojima je cilj otklanjanje propusta i grešaka uočenih u radu institucije. Preporuke čine jedan od najvažnijih aspekata u procesu revizije. Ukupan broj preporuka u posmatranom periodu koje su revizori dali institucijama u RS je 2.109. Realizacija revizorskih preporuka nije najbolja. Nemogućnost kontinuiranog praćenja realizacije preporuka za posljedicu ima nemogućnost pozivanja na odgovornost rukovodilaca institucija, u kojima revizijom uočene nepravilnosti u radu nisu otklonjene.

U ovom kontekstu, bitno je istaknuti da uspjeh revizije ne zavisi samo od rada Ureda za reviziju nego je ključna involviranost i ostalih institucija, poput tužilaštava, parlamenta, političkih aktera i, u konačnici, sudova.

Odbor za reviziju NSRS-a ima funkciju parlamentarnog nadzora nad radom Glavne službe za reviziju. Ukupno je u mandatu 2015. - 2018. godina Odbor za reviziju održao tek 25 sjednica, na kojima je razmotrio 138 tačaka, od čega i 83 revizorska izvještaja. U čitavom mandatu Odbor nije zakazao nijedno javno saslušanje u vezi s negativnim izvještajima, čime nije ispunio svoju punu funkciju, nije djelovao kao korektiv i pokazao se kao slaba karika, koja se nezainteresovano ponašala u vezi s trošenjem javnih sredstava, transparentnošću i drugim elementima koji su se mogli pronaći u revizorskim izvještajima. S obzirom na to da je Glavna služba za reviziju dostavila sve konačne revidirane izvještaje, jasno je da se Odbor nije o svim izvještajima očitovao, iako mu je to i obaveza iz Poslovnika o radu, Smjernica i Zakona o reviziji.

Saradnja sa tužilaštvima nije institucionalizirana, odnosno precizno definisana i ne rezultira očekivanim reagovanjima tužilaštva na revizorske nalaze i mišljenja. U samom procesu revizije, tužilaštva se suočavaju s nedostatkom kapaciteta, odnosno stručnjaka za ekonomska pitanja i razumijevanja revizije i pojmova koji se koriste u revizorskim izvještajima. U periodu za koji smo dobili informaciju (2015 - 2017), nije bilo optužnica koje su proizašle iz Izvještaja o reviziji javnog sektora, kao dokaznog materijala, pa time ni izricanja sudskih presuda.

Preciznije, u navedenom periodu, Republičko javno tužilaštvo formiralo je 46 predmeta po osnovu izvještaja Glavne službe za reviziju javnog sektora RS. Naredba da se istraga neće provoditi donesena je za 25 predmeta.

Kada je u pitanju rad na izvještajima Glavne službe za reviziju javnog sektora koji su dobili negativno mišljenje, a na kojima su radila javna tužilaštva, u 10 predmeta obustavljena je istraga, četiri su u fazi istrage, dok se sedam predmeta nalazi u fazi prikupljanja informacija i potrebnih obavještenja, prema informacijama iz Republičkog javnog tužilaštva, saopćeno je iz Centra civilnih inicijativa.

(BHRT)