U izvještaju Grupe država protiv korupcije (GREKO), u kojem se vrši analiza rada organa centralne vlasti i organa za provođenje zakona u Srbiji, posebna pažnja posvećena je ulozi predsjednika Srbije Aleksandra Vučića.

Autori izvještaja naveli su nekoliko primjera gdje je šef srpske države prekoračio svoje nadležnosti, podsjećajući da je njegova uloga, prema Ustavu Srbije, uglavnom ceremonijalna.

“Primjećujemo da predsjednik nije samo šef države i da je uključen i u vršenje izvršnih ovlaštenja. Prvo, predsjednik doprinosi načinu na koji se vode spoljni poslovi zemlje, posebno u pregovorima o članstvu u EU, međunarodnim ugovorima i dijalogu sa Кosovom*. On se pojavljuje kao glavni sagovornik stranih predsjednika i šefova vlada s kojima razgovara, ne samo o spoljnoj politici, već io domaćim pitanjima i komercijalnoj saradnji”, navodi se u dokumentu, uz podsjećnje da Vučić predsjedava i Savetom za nacionalnu bezbednost.

“On je predvodio konferenciju za novinare na kojoj je naveo da su teme o kojima je razgovarano bile akcije protiv kriminalnih organizacija, strategija vakcinacije protiv Covid-19, nabavka nove opreme za MUP i Vojsku i istrage o nedavnim ubistvima počinjenim u Beogradu”, navode iz GREKO.

Oni podsjećaju da je upravo Vučić uveo vanredno stanje zbog padnemije koronavirusa, a ne Narodna skupština, što je suprotno članu 200 Ustava Srbije.

“On utiče na rad Vlade, traži povlačenje vladinih zakona i najavljuje praktične mjere za suzbijanje pandemije, kao što je policijski čas. On može i da vrati zakon Narodnoj skupštini ako, analizom svoje administracije, zaključi da nacrt zakona „ne reguliše oblast na odgovarajući način“, što je nedavno uradio za Vladin nacrt zakona koji se odnosi na oblast životne sredine. Štaviše, saopštenja za javnost o najvažnijim odlukama Vlade izdaju se u koordinaciji sa kabinetom predsjednika”, navodi se u dokumentu.

“Vučić ostao na čelu SNS, a trebalo bi da bude predsjednik svih građana”

U izvještaju se navodi da je Vučić prisutan na javnim sjednicama Vlade Srbije, te da je aktivno bio uključen u diskusiju uoči referenduma koji se ticao ustavnih promena u oblasti pravosuđa.

“Pored toga, predsjednik je ostao lider vladajuće stranke, koja ima ogromnu većinu u Narodnoj skupštini, i kao takva je uključena u izborne kampanje, što je u suprotnosti sa sistemom u kojem predsjednik ne bi trebalo da bude uključen u partijski diskurs, već bi trebalo da predstavlja jedinstvo nacije. On je javno raspisao opšte izbore 2022. godine, dvije godine prije isteka mandata i prije nego što je formirana Vlada. Kao lider najveće stranke u Narodnoj skupštini, ne samo da je birao premijera, već je imao i direktan uticaj na program Vlade. Osim toga, on je znatno prisutniji u medijima od premijera, redovno komentariše izvršna pitanja - javne nabavke, investicije, potrošnja”, opisuje GREKO ulogu Vučića.

Oni navode da, imajući u vidu činjenicu da se šef države bira neposrednim glasanjem, sve navedeno doprinosi predstavljanju predsjednika kao direktno uključenog u dnevne izvršne funkcije.

“Svi nevladini sagovornici su rekli da javnost jasno identifikuje predsjednika kao glavnog političkog aktera u zemlji. U svijetlu navedenog, predsjednik Srbije i lica koja ga neposredno savjetuju (generalni sekretar, zamjenik generalnog sekretara, šef kabineta i savjetnici) mogu se smatrati uključenima u vršenje izvršnih funkcija u dovoljnoj mjeri da budu obuhvaćeni ovim izvještajem”, zaključuje se u tekstu.