Tri sata iza ponoći, 7. maja 1993. godine, zločinačke vlasti tadašnje Republike Srpske minirale su biser Banja Luke i reprezentativan primjer osmanske arhitekture - džamiju Arnaudiju. Istu noć minirana je i najpoznatija banjalučka džamija Ferhadija koja se nalazi u njenoj neposrednoj blizini.

Arnaudiju je sagradio Hasan defterdar, ministar finansija tadašnjeg Bosanskog pašaluka i to u vrijeme stolovanja Ferhad-paše, čiji je bio prijatelj i potpisnik vakufname.

Džamija Arnaudija u ranijoj fazi ponovne izgradnje (Foto: Slobodna Bosna)

Nakon miniranja, angažmanom civilnih i vojnih vlasti, uklonjeni su i sakriveni ostaci obje džamije, po istom metodu kako je to činjeno sa ostacima ubijenih Bošnjaka. Nažalost, nikada nisu procesuirani odgovorni za rušenje Arnaudije.

Nakon višegodišnjih radova, uz izdašnu pomoć države Turske, džamija Hasana defterdara je nedavno obnovljena i sada ponovo sija u svom punom sjajnu. Na obnovi džamije Arnaudije bili su angažovani stručnjaci iz Turske i Bosne i Hercegovine, a dobar dio radova izvela je sarajevska građevinska kompanija C-ING.

Arnaudija je 2003. godine proglašena nacionalnim spomenikom BiH i to kao mjesto i ostaci graditeljske cjeline Arnaudije džamije.

Harem džamije nakon obnove (Foto: Slobodna Bosna)

Džamija Arnaudija bila je izgrađena u klasičnom osmanlijskom stilu kao i Ferhadija džamija u Banjoj Luci. Imaju čak i neke sličnosti sa Ferhadija džamijom u Banjoj Luci. Arnaudija džamija pripada svojim stilskim i tipološkim karakteristikama grupi jednoprostornih džamija sa kupolom i tri kupolice.

Foto: Slobodna Bosna

Foto: Slobodna Bosna

Ističe se svojim skladnim proporcijama i harmonijom oblika, konstruktivnim rješenjem sa trompama, te masivnim osmerostranim kamenim turbetom (u turbe je bio ulaz i iz same džamije, i zbog toga spada u grobne džamije) sa kupolom uz korpus džamije, kao i malom munarom u ogradi, akšamluk-munaricom ili ezan-tasom koja je činila ljupki detalj čitavog kompleksa.

U turbetu su dva drvena sarkofaga prekrivena zelenom čohom. Tu su počivali osnivač džamije Hasan-efendija i njegova žena.

Foto: Slobodna Bosna

Turbe (Foto: Slobodna Bosna)

Stara česma (nasuprot munarici) iz koje već godinama voda ne teče, na ulazu u džamijsko dvorište, nije služila samo vjernicima već i stanovnicima cijele mahale. Za kamenu česmu kod ove džamije, stručnjaci kažu da "oblikom, proporcijama i tehnikom rada, ukazuje na veliki uspon građevne umjetnosti u ovim stranama u minulim vjekovima" i drže da je podignuta u isto vrijeme kad i Arnaudija džamija i da su je gradili isti neimari. Turbe, munaricu i česmu su napravili isti majstori koji su sagradili džamiju.

Džamija i harem fotografisani iz zraka (Foto: Slobodna Bosna)

Česma, munarica, dvije kapije i haremski zid su bili napravljeni od pravilnih kamenih klesanaca. Zidovi džamije i munara džamije su bili od pravilnih klesanaca kamena ledena sedra. Kupola džamije i trompe su bili napravljeni od tugle (turska cigla). Mihrab i minber bili su slični mihrabu i minberu Ferhadije džamije u Banjoj Luci.

Ulaz u džamiju (Foto: Slobodna Bosna)

Unutrašnjost džamije (Foto: Slobodna Bosna)

Unutrašnjost džamije  (Foto: Slobodna Bosna)

(SB)