Politika administracije američkog predsjednika Joe Bidena prema Balkanu poništava mnogo onoga što je upravo Biden u vrijeme kada je bio senator uspio postići prije više od 20 godina, te današnji pristup “udovoljavanja autokratskom režimu u Srbiji” koji “nastoji da podijeli Kosovo i Bosnu i dominira Crnom Gorom” prijeti da izazove nove sukobe u regionu, smatra politolog Janusz Bugajski.

Bugajski za Washington Examiner piše da su tokom 1990-ih, uz snažnu dvostranačku podršku, Sjedinjene Države i NATO “okončali jugoslovenske ratove oštrom diplomatijom i direktnom intervencijom”. Navodi da je Washington također priznao sve države proizašle iz Jugoslavije i pobrinuo se da nijedna nacija ne dominira nad drugima.

- Dvije decenije kasnije, udovoljavanje autokratskom režimu u Srbiji podriva temelje bezbijednosti Zapadnog Balkana i prijeti da gurne region ka novim oružanim sukobima - navodi se u analizi.

Ističe se da su “preuranjene izjave o uspjehu i Washingtona i Brisela” poslužile “jačanju autokratskih i etnonacionalističkih snaga u regionu”.

- Trumpova administracija je zabilježila neke opipljive uspjehe uvođenjem Crne Gore i Sjeverne Makedonije u NATO i omogućavanjem trajnog sporazuma između Makedonije i Grčke. Ipak, nije uspjela postići međusobno međudržavno priznanje Srbije i Kosova niti osigurati teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine. Također se poigravao idejom podjele država po etničkim linijama – receptom za raspirivanje regionalnog požara - ističe Bugajski.

Također se kritikuje politiku Evropske unije na Balkanu koja se pokazala “neadekvatnom” jer nije uspjela osigurati članstvo u EU nijednoj državi od ulaska Hrvatske prije deset godina, “a njeno stalno dodavanje novih uvjeta poslužilo je za razočaranje građana i ohrabrivanje radikala”.

Bugajski smatra da su se pokušaji Brisela da “normalizuje” odnose Srbije i Kosova “pretvorili u parodiju, sa ritualizovanim pregovorima koji uporno ne uspijevaju da se pozabave suštinskim problemom”.

- Zablude o napretku ne mogu sakriti nesposobnost da se Srbija ubijedi da prizna Kosovo čak i de facto, ako ne i de jure. A bez takve međudržavne “normalizacije”, etnička podjela će i dalje biti podstaknuta. Osim toga, pet država EU još uvijek ne priznaje nezavisnost Kosova i time doprinosi nevolji - navodi on.

Bugajski ističe da regionalnu nesigurnost prvenstveno stvara režim u Beogradu koji “nastoji da podijeli Kosovo i Bosnu i dominira Crnom Gorom”, te da “autokratski” predsjednik Srbije Aleksandar Vučić umiruje Washington upuštajući se u “besmislene” razgovore sa Prištinom i tvrdi da traži “ravnotežu” između Zapada, Rusije i Kine.

Istovremeno, on održava savez sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom i dozvoljava Srbiji da bude kapija za rusku subverziju Balkana, dodaje.

Bugajski smatra da masovne demonstracije u Beogradu “ukazuju na to da je Srbija možda na ivici demokratske revolucije koja će zameniti korumpirani, autokratski režim”.

Međutim, upozorava da bi Vučić, iz straha od gubitka vlasti, “mogao da izazove sukobe u širem regionu kako bi skrenuo pažnju sa rastućih domaćih pritisaka”.

- Nedavni napadi organizovanih bandi na kosovsku policiju i trupe NATO-a na sjeveru Kosova mogli bi da nagovijeste veća previranja koja je proizveo Beograd ako se odgovor Washingtona na takve provokacije shvati kao slab - upozorava on.

Podcrtao je više vjerovatno da bi neodlučan pristup Zapada koji “toleriše sabotažu Beograda” rezultirao nasiljem, za razliku od politike koja se fokusira na konsolidaciju države u BiH, Crnoj Gori i na Kosovu i na nautralizaciju “svih ekspanzionističkih pan-nacionalnih projekata”, piše N1.

Ukoliko Brisel i Washington podstaknu čvrst plan za međusobno priznavanje Srbije i Kosova i preciziraju ekonomske i diplomatske posljedice nepriznavanja, uključujući smanjenje ekonomskih subvencija, Vučić će “nastaviti da manipuliše sporom kako bi okupio nacionaliste i polarizirao društva”, smatra on.

- Slično, u Bosni, osim ako ne dođe do institucionalnog povlačenja protiv srpskog i hrvatskog separatizma i odlučnosti da se osnaži centralna vlast smanjenjem uloge autonomnih entiteta, zemlja će ostati sklona unutrašnjoj i vanjskoj destabilizaciji -upozorava Bugajski.

- U trenutku regionalnih preokreta, Washington mora poslati jasnu poruku da podržava težnje naroda Srbije za poštenim izborima i demokratskom vladom, dok u potpunosti brani integritet susjeda Srbije. Samo prozapadna administracija u Srbiji koja prekida korumpirane veze Beograda sa Moskvom i ukida sve ekspanzionističke regionalne ambicije može postati pravi partner Washingtonu. A bez odlučne američke strategije koja bi sadržavala konkretne ciljeve, rasporede, nagrade i kazne za sve protagoniste, Zapadni Balkan bi ponovo mogao kliziti ka ratu - zaključio je na kraju.