Piše: Janusz BUGAJSKI (The Geopost/Antena M)

Najizdržljiviji saveznici mogu da se ne slažu i otvoreno izraze svoje nacionalne interese, a da ne oštete srž svojih odnosa. Kosovo je pokazalo pod vladom Kurtija-Vjose da je zemlja sada dovoljno zrela ne samo da zastupa svoje interese, već i da se odupre ogromnom pritisku SAD i EU da popusti mini-imperijalizmu Srbije.

Posljednjih mjeseci Priština je bila pod intenzivnim međunarodnim pritiskom da dozvoli stvaranje asocijacije srpskih opština, koja bi efektivno stvorila monoetnički entitet koji bi paralisao funkcionisanje države. Zemlja je takođe dobila nepravedne kritike iz Brisela i Vašingtona zbog izbora i imenovanja gradonačelnika u sjevernim opštinama u skladu sa demokratskim normama.

Razumljivo je da su sve kosovske vlade od NATO intervencije 1999. odgovorile SAD iz zahvalnosti za američko vođstvo u omogućavanju stvaranja države. Ali zahvalnost bez samopotvrđivanja postaje zavisnost i može izazvati ogorčenost kod zahvalnih i aroganciju kod zaštitnika. Stoga je važno da se Priština pridržava svojih principa, ustava i nacionalne odbrane i da predstavlja svoje građane, a ne spoljnu silu. Na primer, SAD i Poljska su imale nekoliko sporova posljednjih godina, ali bilateralni savez je i dalje jak i Varšava se ne plaši da se povremeno suprotstavi Vašingtonu.

I premijer Aljbin Kurti i predsmednica Vjosa Osmani odbili su da popuste pred međunarodnim pritiscima. Kurti je tvrdio da SAD i EU smiruju predsmednika Srbije Aleksandra Vučića u pogrešnoj nadi da će on postati prozapadniji i antimoskovski. Odluku Vašingtona da kazni Prištinu u maju nakon nasilnih napada srpskih bandi u kojima je povrijeđeno nekoliko desetina NATO vojnika, Kurti je s pravom kritikovao. Vlada je odlučila da prizna rezultate izbora uprkos bojkotu koji su predstavnici Beograda organizovali da opravdaju nasilje.

Naknadno isključenje Kosova iz vojne vježbe pod vođstvom SAD i insistiranje američkog Stejt departmenta da Priština povuče svoje policijske snage iz obližnjih opštinskih zgrada jasno je ohrabrila Vučića na dalje provokacije. Kurtijeva vlada je s pravom ostala pri svom stavu, dok su prethodne vlade možda odustale iz straha da će izgubiti američko pokroviteljstvo.

Sa svoje strane, predsjednica Osmani pozvala je na sankcije Srbiji tokom nedavnog samita 47-člane Evropske političke zajednice u Španiji, tijela stvorenog da razgovara o bezbjednosnim pitanjima nakon ruske invazije na Ukrajinu. Ona je rekla da su sankcije pravi odgovor na smrtonosni napad na kosovsku policiju u septembru, kada je grupa od 30 naoružanih muškaraca prešla granicu iz Srbije i ubila policajca. Ona je istakla da napad nije bio samo na Kosovo, već je narušio mir, stabilnost i bezbjednost u Evropi u cjelini.

Osmani je otišla i dalje sugerišući da bi svaki razgovor sa Vučićem u sadašnjim okolnostima bio besmislen. U stvari, između Kosova i Srbije nema „normalizacije“, već samo klizanje u nasilje i pokušaj potčinjavanja i podjele Kosova. Izaslanici Miroslav Lajčak i Gabrijel Eskobar ignorišu Vučićeve izjave da nikada neće priznati Kosovo i da stoga nikada neće „normalizovati“ odnose. Kurti i Osmani jednostavno ističu da nema smisla u dijalogu ako jedna strana odbija da prihvati postojanje i ravnopravnost druge. Svjedoci smo istog stava Moskve u politici prema Ukrajini, gdje je neuspeh Zapada da odbrani žrtvu i odvrati agresora doveo do sadašnjeg rata.

Strahovanja nekih kosovskih političara da će samopotvrđivanje Prištine izazvati trajni razdor sa SAD su preuveličana i kontraproduktivna. U stvarnosti, svako smanjenje suvereniteta Kosova će se smatrati neuspjehom strategije SAD. Zapadna politika koja umiruje agresiju Srbije mogla bi da dovede do novog balkanskog rata u kome će Kosovo ponovo braniti snage NATO-a i SAD. I na kraju, nijedna američka administracija neće željeti da vidi Moskvu kako slavi američki poraz na Balkanu. Kosovo mora da brani svoju nezavisnost, integritet i bezbjednost, kao i svaka druga evropska država, i biće poštovano ako se založi za ove fundamentalne principe suvereniteta.

Januš Bugajski je viši saradnik u Jamestown fondaciji u Vašingtonu.