"Napuštanje Vijeća Evrope definitivno bi značilo napuštanje evropskog puta Srbije i njeno svrstavanje uz Rusiju i Belorusiju, koje nisu članice tog tijela", ističu sagovornici Danasa komentaišući izjavu Aleksandra Vučića, predsjednika Srbije da je izlazak Srbije iz Vijeća Evrope jedna od mogućnosti u slučaju da Kosovo bude primljeno u tu međunaordnu organizaciju.

Oni ne spore da je možda u pitanju Vučićev taktički potez, ali podsjećaju da se perspektiva članstva Kosova u Vijeću Evrope zasniva upravo na Briselskom sporazumu iz 2023. godine koji je i Srbija prihvatila, piše beogradski list Danas.

Vijeće Evrope (Foto: EPA-EFE/ PATRICK SEEGER)

Da podsjetimo Vučić je gostujući na TV Prva najavio mogućnost izlaska Srbije iz Vijeća Evrope u slučaju da Kosovo bude primljeno u tu međunaordnu organizaciju.

"Vi idite sa tim pa ćemo onda vidjeti da li će Srbija da ostaje ili ne u Vijeća Evrope", rekao je Vučić za TV Prva nakon što je ta organizacija potvrdila da će krajem marta na dnevnom redu biti Kosovo.

"To nećete saznati prije nego što ovo uradite (primite Kosovo u Vijeće Evrope), pa vidjet ćemo. Vidjez ćemo možda će vam se više svidjeti da imate Prištinu u Vijeću Evrope nego da imate Beograd i Srbij"“, dodao je on u "Prvoj temi".

Na pitanje voditeljice da li je to jedna od opcija ukoliko Kosovo bude primljeno u VIjeće Evrope, Vučić je to još jednom potvrdio rekavši da je to svakako "jedna od mogućnosti".

"To bi defakto bilo izbacivanje Srbije… Uvek smo imali slobodarski stav", istakao je predsjednik Srbije.

Branka Latinović, potpredsjednica Foruma za međunarodne odnose Evropskog pokreta i karijerni diplomata podsjeća da je Vijeće Evrope najjstarija evropska organizacija, koja je osnovana poslije Drugog svjetskog rata. Nosilac tog projekta -formiranja međunarodnih evropskih organizacija bio je britanski premijer Winston Churchill.

"Vijeće Evrope je osnovan sa zadatkom da se bavi isključivo zaštitom demoktatije i ljudskih prava, a NATO pitanjima sigurnosti. Otuda bi svaka pomisao na napuštanje Vijeća Evrope, bila u funkciji slabljenja demokratskog potencijala i zaštite ljudskih prava u Srbiji, jer bi nestala mogućnost korištenja svog onog instrumentarija koje sadrži, prije svega, Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava. U praksi to bi značilo da građani Srbije ne mogu više da se žale u Strazburu i na taj način bi bili lišeni mogućnosti korištenja jedne od najznačajnijih poluga zaštite svojih ustavom zagarantovanih prava", objašnjava za Danas Latinović.

Ono što je također veoma važno, kako kaže, napuštanje Vijeća Evrope bi, definitivno, značilo i napuštanje evropskog puta Srbije i njeno svrstavanje uz Rusiju i Bjelorusiju, koje nisu članice Vijeća Evrope.

"Put u Brisel vodi preko Beča i Strazbura, odnosno ispunjavanja svih kriterijuma i standarda OSCE-a i Vijeća Evrope, a u Srbiji i dalje djeluju Misije OSCE-a i Vijeća Evrope. Ove Misije, na svoj način, pomažu Srbiji da u prvom redu ojača vladavinu prava, skobodu medija, ljudska i manjinska prava i dr. Svaka pomisao o napuštanju Srbije Vijea Evrope, ili bilo koje druge međunarodne organizacije bio bi veliki znak naše 'slabosti'. Perspektiva članstva Kosova u Vijeću Evrope zasniva se na Briselskom sporazumu iz 2023. Izjava koju je bivša premijerka Ana Brnabić nedavno dala na jednom skupu u Briselu je zakasnila", navodi sagovornica Danasa.

Napominje da Srbija ima svoje mjesto i ulogu na evropskom političkom miljeu, ona to ne smije da napušta, već da jača.

"Ukoliko bi se desilo da Kosovo postane član Vijeća Evrope, što je izvjesno realna mogućnost, Srbija mora, u tom slučaju, da pojača svoje aktivnosti u Vijeću Evrope i da iskoristi sve mogućnosti da kroz sistem monitoringa izdejstvuje da se položaj Srba i institucija kroz koje oni djeluju, maksumalno zaštite njihova prava i unaprijedi status. Da intenzivira zahtjeve, i kroz Vijeće Evrope za formiranje Zajednice srpskih opština", napominje Latinović .

Branka Latinović

Ona ocjenjuje da pravni osnov za to postoji, upravo kroz odgovarajuće Konvencije SE, a što je sadržano i u dokumentima koji su usvajani u Briselu o formiranju ZSO, tokom pregovora o implementaciji obaveza iz Briselskog sporazuma.

"To bi bila svojevrsna prilika da se kroz evropske institucije Priština 'prozove' za sve one obaveze koje je preuzela u vezi zaštite Srba, unapređenja njihovog položaja i potpune zaštite i čuvanja imovine Srpske pravoslavne crkve na Kosovu. Jer zaštita vjerskih prava je, također, važan korpus zaštite ljudskih prava in general. Vijeće Evrope je platforma kontrole vladavine prava, ali i njegovog kreiranja. Evropska konvencija o ljudskim pravima predstavljala je preteču za mnoge druge pravne dokumente koji su usvajani i kroz sistem UN, kao što su Paktovi UN o građanskim i ljudskim pravima", podsjeća potpredsjednica Foruma za međunarodne odnose Evropskog Parlamenta.

Prema njenim riječima stoga bi napuštanje Vijeća Evrope za Srbiju značilo kraj evropskog puta, izraz njenog "povlačenja" pred Prištinom, a za sve građane Srbije gašenje, oduzumanje one nade koju imaju da u Strazburu mogu da ostvare svoja prava.

Podsjeća da je Srbija, po broju podnesaka pred sudom u Strazburu u samom vrhu, što samo govori koliko su građani Srbije zadovoljni presudama tamošnjih sudova.

I Srećko Đukić, karijerni diplomata u razgoru za Danas ističe da bi izlazak Srbije iz Vijeća Evrope, u slučaju prijema Kosova bila katastrofalno pogrešna odluka u nizu pogrešnih odluka vlasti u Beogradu donijetih u vezi Kosova u posljednjih trideset i pet godina.

"Moguće je naravno da je ovo taktički potez Beograda da se utječe da članice Vijeća Evrope da ne prime Kosovo u uslovno članstvo. Međutim, taj točak se ne može zaustaviti, a Srbija se nije jedanput obavezala da neće smetati članstvu Kosova u međunarodnim organizacijama, i ono u čitavom nizu organizacija zajedno sa Srbijom sedi u MOK, MMF, SB, kao što zajedno sa Srbijom sedi na međunarodnim sastancima u regionu i šire u Evropi, jednom mjesečno, ako ne i češće", podsjeća Đukić.

Prema njegovim riječima ova najavljena odluka podsjeća na onaj referendum održan u proljeće 1998.kada se tvrdilo da je Kosovo unutrašnje pitanje Srbije, a nikako međunarodno.

"Izlazak Srbije iz Vijeća Evrope, najprestižnije ne samo evropske najstarije demokratske organizacije, u koju je Srbija teškom mukom ušla, neposredno povodom atentata na premijera Zorana Đinđića, ne znači izlazak na 'nekoliko dana, mjeseci', nego izlazak iz Vijeća Evrope za mnoge godine unaprijed. Gubljenje statusa u Vijeću Evrope znači gubljenje kandidatskog statusa u EU", ističe bivši ambasador.

Srećko Đukić

Gubljenje tog statusa, kako kaže, znači gubljenje investicija, restrikcije trgovine, slobode putovanja, viznog režima,…teško je predvidjeti šta sve slijedi.

Đukić podsjeća da Bjelorusija nikada nije ispunila uslove za članstvo u Vijeću Evrope i pored maksimalne naklonosti Evrope, a Rusija je napustila Vijeće Evrope nakon invazije na Ukrajinu i žestokih kritika koje su uslijedile.

"Srbija bi bila treća evropska država van Vijeća Evrope, a o njenim demokratskim i pravnim kapacitetima sudilo bi Kosovo u Vijeću Evrope. Pet članica EU ne bi imale razloga da ne priznaju Kosovo. Srbija bi se našla u jednoj potpuno drugoj situaciji, ni malo slično današnjoj. Možda neko to hoće“, poručuje Đukić.

Dijana Vukomanović, članica stranke SRCE ocjenjuje da kopiranje ruskog modela reakcije na poteze evropskih političara, ne može da donese dobro Srbiji, ni srpskim interesima.

"Srbiji je mjesto u Vijeću Evrope. Uvijek bolje biti prisutan tamo gdje je Srbija predmet razgovora. Sjetimo se Izvještaja Dika Martija. Blef nije ozbiljna politika", navodi Vukomanović, dok novoizabrana predsjednica Narodne skupštine Srbije Ana Brnabić poručuje da Srbija ne blefira kada kaže da ukoliko Vijeće Evrope (VE) prekrši svoj statut i svoje vrijednosti, i primi Kosovo u tu organizaciju, 'Srbija zaista ne treba da bude dio takvog licemjerja i šarade'".

Vukomanovićeva kaže da je članstvo Srbije u Savetu Evrope veoma važno i zbog zaštite ljudskih i manjinskih prava i sloboda građana.

Dijana Vukmanović (Foto Antonio Ahel / ATAImages)

"Jer građani koji su izgubili povjerenje u institucije i pravosuđe Srbije svoju posljednju nadu ulažu u pravo žalbe pred Evropskim sudom za ljudska prava u Strazburu. Jer im Evropska konvencija o ljudskim pravima omogućava i da se žale na državu Srbiju, kada iskoriste sve domaće pravne lijekove. 'Ići ćemo do Strazbura' je česta rečenica koju izgovaraju građani Srbije razočarani u srbijansku vlast i sudove", ističe sagovornica Danasa.

Dodaje da ako nije potreban autoritarnom predsjedniku Vučiću, Vijeće Evrope je potrebno građanima Srbije.

Podjsetimo, Vijeće Evrope potvrdilo je da će 27. marta, na sastanku Odbora za politiku i demokratiju Parlamentarne skupštine, na dnevnom redu biti izvještaj o Kosovu.

Kandidatura Prištine za članstvo u Vijeću Evrope prihvaćena je na sjednici 24. aprila prošle godine. Tada je kandidaturu Prištine podržalo 33 od ukupno 46 država članica VE. Sedam zemalja bilo je protiv, pet uzdržano, dok samo jedna nije glasala.