Brisanje „rodnog identiteta“, kao jedne od osnova zaštite od diskriminacije građanki i građana Republike Srpske, iz Krivičnog zakonika Republike Srpske, protivno je ustavnim i zakonskim odredbama u Bosni i Hercegovini i njenim entitetima i predstavlja retrogradan i štetan potez koji umanjuje mogućnost zaštite prava dijela stanovništva Bosne i Hercegovine - saopćio je Savjetodavni odbor za zaštitu braniteljica ljudskih prava u Bosni i Hercegovini. 

Savjetodavni odbor oglasio se saopćenjem za javnost u povodu usvajanja Nacrta zakona o izmjenama Krivičnog zakonika Republike Srpske, na 76. sjednici Vlade Republike Srpske 4. jula ove godine, a s ciljem brisanja izraza „rodni identitet“ kao i uvrštavanja spomenutog nacrta zakona u dnevni red 11. Redovne sjednice Narodne skupštine Republike Srpske zakazane za 29. oktobar.

Savjetodavni odbor podsjeća da se pojam rodnog identiteta prvi put u Krivičnom zakoniku Republike Srpske spominje 2013. godine, a Zakon je unaprijeđen 2017. godine uvođenjem rodnog identiteta kao zaštićene karakteristike u okviru odredbi koje regulišu krivično djelo govora mržnje i povrede ravnopravnosti građana.

- Bio je to pozitivan korak u smjeru usaglašavanja Zakonika sa Ustavom i međunarodnim standardima. Međutim, odluka Vlade Republike Srpske da se briše „rodni identitet“ iz Krivičnog zakonika predstavlja upravo suprotnu tendenciju i ponovo udaljava Zakonik od usklađenosti sa ustavom i međunarodnim standardima.

„Rodni identitet“ nije suprotan ustavu i integrisan je u ustavni i pravni sistem Bosne i Hercegovine i entiteta. Istodobno, nužno je da osnovi zaštite od diskriminacije budu u zakonodavnom okviru što eksplicitnije i detaljnije navedeni, kako bi država efikasnije osigurala zaštitu svih građanki i građana - navodi se.  

U saopćenju za javnost napominje se da Ustav Bosne i Hercegovine u članu II stav 2 navodi da se prava i slobode, predviđene u Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i u njenim protokolima, direktno primjenjuju u Bosni i Hercegovini i imaju prioritet nad svim ostalim zakonima.

Evropski sud za ljudska prava, kao izvorni tumač Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, svojom bogatom jurisprudencijom je uvrstio, pored ostalog, i rodni identitet u zaštićene karakteristike u skladu sa Konvencijom, što potvrđuju presude Evropskog suda za ljudska prava.

Pored toga, 15 međunarodnih pravnih instrumenata koji su navedeni u Aneksu I Ustava Bosne i Hercegovine i, kao takvi, imaju snagu ustavne norme, uključuju i Konvenciju Ujedinjenih nacija o eliminaciji svih oblika diskriminacije žena (CEDAW).

Posljednji, Šesti izvještaj UN-ovog komiteta za praćenje implementacije CEDAW Konvencije poziva Bosnu i Hercegovinu da, pored ostalog, osigura „poštivanje ljudskih prava lezbejki, biseksualnih i transrodnih žena i osigura da se u nacionalnim akcionim planovima za ravnopravnost spolova obradi tema stigme i diskriminacije protiv njih u svim sferama života“ - navodi se.

Zakon o zabrani diskriminacije Bosne i Hercegovine propisuje da će se diskriminacijom smatrati „svako različito postupanje uključujući svako isključivanje, ograničavanje ili davanje prednosti utemeljeno na stvarnim ili pretpostavljenim osnovama prema bilo kojem licu ili grupi lica i onima koji su s njima u rodbinskoj ili drugoj vezi na osnovu njihove rase, boje kože, jezika, vjere, etničke pripadnosti, invaliditet, starosna dob, nacionalnog ili socijalnog porijekla, veze s nacionalnom manjinom, političkog ili drugog uvjerenja, imovnog stanja, članstva u sindikatu ili drugom udruženju, obrazovanja, društvenog položaja i spola, seksualne orijentacije, rodnog identiteta, spolnih karakteristika (...)“.

Nakon što je u februaru 2016. godine BiH podnijela zahtjev za članstvo u EU, Evropska komisija je u maju 2019. godine objavila Mišljenje o zahtjevu zemlje za članstvo u EU i prateći Analitički izvještaj. 

Mišljenjem je, pored ostalog, utvrđeno 14 ključnih prioriteta koje BiH treba da ispuni kako bi dobila preporuku da se otvore pregovori o pristupanju EU. Čak tri od spomenutih 14 prioriteta govore o borbi protiv diskriminacije a prioritet br. 13 eksplicitno navodi obavezu unapređenja “zaštite i inkluzije ranjivih grupa, posebno osoba sa invaliditetom, djece, LGBTIQ osoba, pripadnika romske zajednice, pritvorenika, migranata i tražilaca azila, kao i raseljenih lica i izbjeglica u cilju zatvaranja Aneksa VII Dejtonskog mirovnog sporazuma”.

Donošenje mjera ili zakonskih odredbi koje umanjuju mogućnost pravne zaštite LGBTI osoba bilo bi u suprotnosti sa opredjeljenjem Bosne i Hercegovine za članstvom u Evropskoj uniji - saopćeno je iz Savjetodavnog odbora za zaštitu braniteljica ljudskih prava u Bosni i Hercegovini.

Savjetodavni odbor sastoji se od predstavnika Ministarstva za ljudska prava i izbjeglice BiH, Agencije za ravnopravnost spolova BiH, Institucije ombudsmena za ljudska prava BiH, Regulatorne agencije za komunikacije BiH, Ministarstva pravde BiH, te Fondacije lokalne demokratije ispred organizacija civilnog društva – braniteljica ljudskih prava i Udruženja žena „MOST“ Višegrad kao zamjenskog člana.

Formiran je odlukom Ministarstva za ljudska prava i izbjeglice BiH, a na osnovu Protokola o zaštiti braniteljica/branitelja ljudskih prava potpisanog 20.11.2018. godine između Ministarstva za ljudska prava i izbjeglice BiH i Fondacije lokalne demokratije ispred organizacija civilnog društva – braniteljica ljudskih prava.