Centar za životnu sredinu i Udruženje građana “Dolina Plive” iz Jezera, uspješno su osporili rješenje Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske kojim se investitoru “SNK Metali” d.o.o. Bijeljina odobrava produženje istražnog roka za izvođenje detaljnih geoloških istraživanja olova, cinka, bakra, barita i pratećih metala na istražnom prostoru „Jezero”, opština Jezero.

U presudi Okružnog suda u Banjoj Luci ukazano je da je Ministarstvo, između ostalog, produžilo istražni rok za navedeni projekat na osnovu paušalnih tvrdnji o stepenu realizacije geoloških istraživanja, jer zakonski uslov od najmanje 75% realizovanih istraživanja nije ničim dokazan.

Sud je utvrdio da su u poništenom rješenju izostali i drugi bitni podaci, kao što su naziv projekta, koordinate, najveća količina mineralne sirovine koja se može izuzeti s ciljem ispitivanja, uslovi i ograničenja kojih se treba pridržavati, visina naknade, rok za podnošenje izvještaja o sprovedenom istraživanju, te obaveza dovođenja zemljišta u prvobitno stanje.

Pored ovoga, u vezi sa istim projektom, ovaj sud je istovremeno donio i pozitivnu presudu u korist Tihomira Dakića, predsjednika Centra za životnu sredinu koji je tužbu podnio u svojstvu fizičkog lica, u predmetu vezanom za slobodan pristup informacijama. Pozitivna odluka suda je uslijedila nakon dugotrajnog sporenja oko dostave projektne dokumentacije, te se očekuje objava traženih informacija koje bi dodatno rasvijetlile ovaj projekat.

“Sud je još jednom presudio u korist građana, tj u korist interesovanja javnosti i prava svakog građanina i građanke da dobije podatke koji su od javnog značaja. Ovo je još jedna potvrda da bi sve institucije morale da poštuju Zakon o slobodni pristupa informacijama. Ovakvo sramno postupanje Ministarstva u ovom i nizu drugih slučajeva, te sakrivanje iza nastanka navodne štete po Ministarstvo, je kukavičko i jednostavno tjera na razmišljanje i postavlja pitanje da li institucije koje svi građani plaćaju ne rade u interesu istih tih građana? Pa za koga onda to Ministarstvo radi? Za potrebe pojedinaca? Očekujem od Ministarstva da će ispoštovati još jednu od presuda suda koja je u korist građana”, izjavio je Tihomir Dakić.

Mirela Hajder, članica Udruženja građana “Dolina Plive” iz Jezera ističe da su podnijeli tužbe i pojedinačno i kao udruženje građana u vezi s ovim slučajem.  

„Nadamo se da će se u kratkom vremenskom roku konačno ispoštovati želja stanovnika Jezera i da će se odustati od istraživanja, kao i od potencijalne eksploatacije bilo kakvih rizičnih sirovina na vodom bogatom području! Pliva je od velike važnosti za opstanak i razvoj turizma, ne samo u našoj opštini, nego i u regiji. Tražimo i zahtjevamo od  opštinskih predstavnika, koje je birao upravo narod Jezera, da ispoštuju odluku svih građana i da stanu u zaštitu životne sredine, jer to nam je jedini cilj: zaštititi prirodu, kao i opstanak i unaprijeđenje naše opštine. Sretni smo u vezi sa sudskom presudom, jer nam ulijeva nadu da će čitav sliv rijeke Plive, pa tako i sama opština Jezero, biti zaštićeni. Sada imamo sudsku presudu koja nam daje za pravo da sačuvamo životnu sredinu i nastavimo živjeti u svom na svom. Borba za spas Plive i Jezera, vrijedna je još većih napora i borbe. To je borba za nas i našu djecu te zdrav život. Ohrabreni smo i nastavljamo bitku!”, istakla je Mirela Hajder. Napomenula je da zaštitu očekuju i od lokalne vlasti koja se, kako je rekla, u tom pravcu već više puta pravilno postavljala, ali je viši nivo vlasti nije poštivao, čak je i zakone mijenjao zbog toga.

Naime, u izmjenama i dopunama Zakona o geološkim istraživanjima Republike Srpske zakona sporno je, između ostalog, nedostajanje podataka o maksimalno dozvoljenim količinama  rude koja se može uzeti tokom istraživanja, a koje su u prethodnom zakonu bile ograničene, zbog čega je, između ostalih spornih odredbi, Centar za životnu sredinu podnio Ustavnom sudu Republike Srpske inicijativu za ocjenu ustavnosti, koja nije prihvaćena.

„Kako se u novom zakonskom rješenju, čiju ustavnost pri tom Ustavni sud Republike Srpske nije cijenio, predviđa izuzimanje količina koje graniče sa eksploatacijom, proporcionalnost između tih količina i zaštite prava na zdravu životnu sredinu je od suštinske važnosti kako u ovoj stvari, tako i uopšte kod primjene novog zakona“, upozorio je Redžib Skomorac, pravni savjetnik u Centru za životnu sredinu.