Naša današnja priča vodi vas u davnu 1943. godinu, u vrijeme početka kontraofanzive partizanskih snaga.

Bitka na Neretvi, također poznata pod njemačkim kodnim imenom Fall Weiss, a u Jugoslaviji često nazivana Četvrtom neprijateljskom ofanzivom, bio je njemački strateški plan o zajedničkom napadu Sila osovine, započet početkom 1943. protiv partizana u Nezavisnoj državi Hrvatskoj, danas Bosni i Hercegovini, tokom Drugog svjetskog rata. Ofanziva je trajala od januara do aprila 1943. godine.

Nijemci su htjeli uništiti centralnu komandu Partizana, Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije i glavnu Partizansku bolnicu. Sile osovine su okupile devet divizija, šest njemačkih, tri italijanske, nekoliko ustaških i domobranskih zdrugova te nekoliko četničkih jedinica. Procjenjuje se da je više od 150.000 vojnika Sila osovine napalo znatno malobrojnije partizanske odrede, uz koje su bili i ranjenici.

Weiss I je započeo 20. januara 1943. napadom na područja koja su držali partizani u zapadnoj Bosni i dijelovima Hrvatske, a cilj je bio uništenje partizana na području Like, Korduna, Banije, Cazinske krajine i Bosanske krajine do Grmeča.

Weiss II je uslijedio i započeo 25. februara borbama u zapadnoj i jugozapadnoj Bosni, a partizani su se počeli povlačiti prema jugoistoku, čak do Neretve.

Weiss III je otpočeo u martu i ciljao na područja sjeverne Hercegovine, ali su opkoljeni partizani uspijeli probiti obruč na sjeveru Crne Gore.

Do kraja marta, Sile osovine su ubile oko 8.000 partizana, zarobivši još oko 2.000. Uprkos teškim gubicima i naočigled taktičkoj pobjedi Sila osovine, partizani su osigurali sigurnost svom zapovjedništvu i bolnici te su mogli nastaviti sa svojim djelovanjem.

Prelaskom u istočnu Bosnu i Hercegovinu partizani su se morali boriti samo protiv četnika te su ih potpuno onesposobili tako da nakon Bitke na Neretvi četnici više ne predstavljaju nikakvu silu i skoro su potpuno izbrisani zapadno od Drine.

Nakon prelaska Neretve u istočnu Hercegovinu, NOVJ u uzastopnim borbama do kraja marta razbio je hercegovačke i crnogorske četnike koji su im se, uz podršku italijanskih snaga, pokušali suprotstaviti. U četničkim jedinicama nastaje rasulo i znatno dezerterstvo.

Riječ je o jednoj od najslavnijih bitaka u historiji modernog ratovanja, Bitka na Neretvi izučava se i na vojnim akademijama u svijetu.

Koliko god se mnogi revizionisti danas trudili da ukaljaju značaj partizanske borbe, to je, jednostavno, nemoguće, jer se Bitka na Neretvi i danas izučava na svim vodećim vojnim akademijama širom svijeta kao jedinstven primjer humane borbe otpisanog naroda protiv daleko snažnijeg i opremljenijeg neprijatelja.

Vođe antifašističkog otpora u tadašnjoj Jugoslaviji nisu imale pojma da je okupator krajem 1942. godine u njemačkom gradu Rastenbergu do u detalje pripremio akciju Weiss (Bijelo) s ciljem sloma partizanskog otpora u Jugoslaviji. Tadašnja slobodna teritorija u zapadnoj Bosni oko Bihaća prostirala se na oko 50.000 kvadratnih kilometara. U februaru 1943. godine, njemačke jedinice, potpomognute ustašama i četnicima, potpuno su opkolile oko 20.000 partizana, koji su imali dodatni teret u vidu više od 4.000 ranjenika.

Međutim, ranjeni drugovi bili su samo dodatan motiv partizanima da se odupru neprijatelju i uspiju u svojoj borbi. Njemački oficiri bili su sigurni da će partizani krenuti prema sjeveru i rijeci Vrbas te su tu koncentrisali najveći broj svojih snaga, ali ih je Tito nadmudrio okrenuvši partizane zajedno s ranjenicima prema rijeci Neretvi i planini Prenj. Tito je naredio rušenje četiri mosta na Neretvi i jednog na Rami, a onda su partizani za samo 19 sati podigli drveni most na Neretvi i tako prešli na drugu stranu i izvukli se iz neprijateljskog obruča.

(SB)