Liturgijski svečano proslavljamo veliki jubilej koji zbog epidemije nijesmo mogli da obilježimo 2020. godine, stogodišnjicu obnove drevne Pećke patrijaršije, odnosno ujedinjenja svih srpskih crkvenih oblasti, dotad u različitim statusima i jurisdikcijama, u jednu i jedinstvenu Srpsku patrijaršiju — saopštio je danas Porfirije Perić, patrijarh Crkve Srbije (SPC) u Sremskim Karlovcima.

Piše: Redakcija podgoričke Pobjede

Obraćajući se okupljenima, on tvrdi da je „Srpska pravoslavna crkva od nezakonitog i nasilnog ukidanja Pećke patrijaršije 1766. godine, živjela podijeljena u mitropolije i episkopije u granicama različitih država”.

U stvarnosti, Pećka arhiepiskopija („patrijaršija”) nikad nije priznata kao autokefalna crkva — kao takve je nema niti u jednome sveštenome diptihu — nego je, dok je postojala, bila samoupravna jurisdikcija unutar Vaseljenske patrijaršije; a do ukidanja 1766. došlo je nakon pismene i od većine arhijereja Pećke arhiepiskopije potpisane i pečatima ovjerene molbe Majci-Crkvi – Vaseljenskoj patrijaršiji.

Uopšte ne navodeći provjerljiv i markantan podatak da je Vaseljenska patrijaršija vazalnoj Kneževini Srbije odobrila 1830. crkvenu autonomiju, a 1879. i tomos o autokefaliji za Crkvu godinu ranije međunarodno priznate države Srbiju, Porfirije Perić je nastavio:

- I konačno, poslije pobjede u Velikome ratu, po oslobođenju i stvaranju države južnih Slovena, 12. septembra 1920. u Sremskim Karlovcima, u prisustvu regenta Aleksandra Karađorđevića i državnih zvaničnika, održan je Sabor arhijerejâ na kojem je, poslije stotinu i pedeset četiri godine, uz liturgijsko jedinstvo, koje nikada nije ni bilo narušeno, vaspostavljeno i kanonsko i administrativno jedinstvo i svečano proglašena obnovljena Pećka patrijaršija, odnosno SPC, na području njezine istorijske i kanonske jurisdikcije - naveo je Perić.

Ubrzo, 19. februara 1922. godine, nastavio je Perić, „Patrijaršija u Konstantinopolju je odgovarajućim crkvenim aktom, svepravoslavno prihvaćenim Tomosom, potvrdila ujedinjenje istorijskih srpskih crkvenih oblasti kao ‘kanonsko i opravdano’, a SPC je priznata, ‘za stalno i zauvijek’, kao sestrinska Crkva svih autokefalnih pravoslavnih crkava”.

Međutim, provjerljivo je da se u tekstu tog tomosa iz 1922. godine ne pominje i ne potvrđuje "ujedinjenje istorijskih srpskih crkvenih oblasti kao ‘kanonsko i opravdano’”, kako tvrdi sa svojim jerejima Porfirije Perić.

Takođe, provjerljivo je i da se u tekstu tomosa iz 1922. ne pominje i ne potvrđuje nikakva „Pećka patrijaršija”, niti njezina obnova — cjelokupan tekst tomosa je na kraju ovoga članka.

Ovu Perićevu poslanicu potpisuju, između ostalih, Joanikije Mićović, koji je danas takođe bio u Sremskim Karlovcima, kao i svi srpski arhijereji, a među njima — Vasilije Kačavenda, „umirovljeni Episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije”.

Kačavenda, koji je umiješan u javno obznanjene pedofilske i homoseksualne afere, ostao je, kako vidimo, i dalje svetosavski episkop.

I Kačavenda je prisustvovao današnjoj svečanosti Crkve Srbije u Sremskim Karlovcima.

Carigradski tomos iz 1922, na koji se pozivaju Perić i arhijereji Crkve Srbije, rekosmo, ne zna ni za kakvu „Pećku patrijaršiju”. Ali, između ostaloga, na dva mjesta se pominje — autokegalna Crnogorska crkva.

Autor teksta Vladimir Jovanović na Anteni M objavljuje i sliku originalnoga tomosa, sa naznačenim mjestima pominjanja autokefalne Crnogorske pravoslavne crkve; a taj tomos u cjelini glasi:

† MELETIJE po milosti Božjoj Arhiepiskop Carigrada – Novoga Rima i Vaseljenski Patrijarh

Sveta Crkva uređujući i obavljajući sve kako treba, a radi nazidavanja, smatra da je i ovo svojstveno dobrome uređivanju i kanonskome poretku, da podešava i uređuje granice crkvene uprave prema političkim promjenama koje se dešavaju, u koliko je to dozvoljeno svetim crkvenim zakonima, kako bi se upravljanje crkvenim poslovima vršilo bez teškoća i sa cjelishodnošću i kako bi od toga proizilazila veća korist za hristoimeni narod.

Prema tome, i u pogledu na bogospasajemu Kraljevinu Srbiju s obzirom na to, što je ona poslije bivših Balkanskih ratova iz 1912. i 1913. godine i doskorašnjega Velikoga svjetskoga rata proširena i uvećana i podignuta u jednu ujedinjenu Kraljevinu SHS po milosti i blagoslovu Božijem, obuhvatila je u svojim granicama eparhije koje su do skora bile pod kanonskom upravom Patrijaršijskoga Vaseljenskoga Prijestola i to mitropolije: Skopsku, Raško-prizrensku, Veleško-debarsku, Pelagonijsku, Prespansko-ohridsku i dio mitropolije Vodenske; Episkopiju polijansku na osnovu Bukureškoga ugovora od 10. avgusta 1913; Mitropoliju strumičku na osnovu Nejskoga ugovora od 27. novembra 1919; a na osnovu ugovora s Austrijom potpisanoga u Sen-Žermenu u Laji od 10. septembra 1919. godine mitropolije u Bosni i Hercegovini: Bosansku, Hercegovačku, Zvorničku i Banjalučko-bihaćku.

Pored toga, u granicama ovoga ujedinjenoga Kraljevstva SHS ušle su i AUTOKEFALNE PRAVOSLAVNE CRKVE: Karlovačka i CRNOGORSKA, kao i dvije dalmatinske eparhije: Zadarska i Bokokotorska; a zajedničkom odlukom predstojateljâ ovih crkava sakupljenih na saboru proglašeno je njihovo upravno jedinstvo sa Srpskom crkvom u jednu autokefalnu Crkvu pod imenom: autokefalna Ujedinjena pravoslavna srpska crkva Kraljevine SHS.

Zbog toga naša Hristova Crkva, na molbu Crkve i Vlade Kraljevine SHS, imajući u vidu kanoničnost i opravdanost crkvenoga ujedinjenja u jednu cjelinu onih crkvenih oblasti koje su već politički ujedinjene, radi konačnoga jedinstva i harmonije u upravi, prema pravilu Otaca — koje kaže: „da episkopi svakoga naroda treba da priznaju prvoga među sobom i njega smatraju glavom” — i radi veće i opšte koristi ujedinjenih oblasti koje imaju od jedinstva, jednodušnom odlukom, koja je donijeta na śednici Svetoga Sinoda, pod predśedništvom Naše Smjernosti, odlučuje i utvrđuje sljedeće: odobrava i blagosilja crkveno oslobođenje od Patrijaršijskoga Vaseljenskoga Carigradskoga Prijestola i prisajedinjenje autokefalnoj Ujedinjenoj pravoslavnoj srpskoj crkvi onih eparhija koje su do skora bile pod njegovom upravom i koje su gore pomenute.

Priznajući pak proglašeno jedinstvo AUTOKEFALNIH CRKAVA: Srpske, CRNOGORSKE i Karlovačke, kao i dviju dalmatinskih eparhija, prima od ovih obrazovanu Svetu autokefalnu Ujedinjenu pravoslavnu srpsku crkvu kao sestru u Hristu, koja ima i uživa sva prava autokefalnosti, prema propisima i redu Svete Pravoslavne Crkve.

Za dokaz, stalnu i vječitu potvrdu svega ovoga što je ovako kanonski usvojeno i utvrđeno odnosno onih eparhija i dijelova našega Svetoga Patrijaršijskoga Vaseljenskoga Prijestola, koje su u skorije vrijeme pripale bogospasajemoj Kraljevini SHS, a i odnosno jedne Ujedinjene autokefalne pravoslavne srpske crkve, koja je obrazovana u ovoj Kraljevini, izdajemo s visokopreosvećenim mitropolitima, naše u Svetome Duhu ljubezne braće i saslužitelja, ovaj naš Patrijaršijski i Sinodski tomos, čiji se tekst tačan i nepovrijeđen nalazi izložen i u svetome kodeksu naše Svete Velike Hristove Crkve, sa željom, da Bog svake blagodati, koji nas je pozvao u svoju vječnu slavu u Isusu Hristu, podari svagda svaki blagoslov i svaki dobar plod svima eparhijama, koje su na ovaj način od nas oslobođene, kao i cijeloj najsvetijoj sestri autokefalnoj Ujedinjenoj pravoslavnoj srpskoj crkvi Kraljevine SHS. Njemu neka je slava i država vo vjek vjeka. Amin.

Godine 1922, februara 19, epimnemeze 5.

Patrijarh konstantinopoljski MELETIJE, odlučuje; [saglašavaju se] kesarijski NIKOLA, halkidonski GRIGORIJE, neokesarijsko-katarijski POLIKARP, angirski GERVASIJE, haldijsko-kerasundski LAVRENTIJE, sarandaeklisijski AGATANGEL, nikejski VASILIJE, amasijski GERMAN, rodoski APOSTOL, varnski NIKODIM, iliupoljski SMARAGD, metrijski JOAKIM.