Pozornica je pripremljena za nove krize na Zapadnom Balkanu koje bi mogle prerasti u nasilne, upozorava Janusz Bugajski, viši saradnik u Fondacije Jamestown iz Washingtona, u svojoj najnovijoj mjesečnoj kolumni za sarajevski portal istraga.ba.

Smatra da su kombinacija neadekvatnosti Evropske unije, američke nepažnje i rastućih lokalnih tenzija osnažili “nacionalističku vladu Srbije da eskalira pretenzije na susjedne teritorije”.

Region je pun neriješenih sporova koji Moskvi pružaju riznicu mogućnosti čak i dok gubi rat u Ukrajini.

Kremlj gleda na Balkan kao na strateško bogatstvo gdje može da potkopa ulogu zapadnih institucija i tvrdi da NATO nije uspio da obezbijedi stabilnost, ukazuje Bugajski.

“Putinov primarni saveznik u regionu je Aleksandar Vučić sa kojim je u simbiozi. Moskva pomaže Beogradu u izgradnji ′srpskog sveta′“, po kome svi Srbi treba da žive u jednoj proširenoj državi.

Zauzvrat, kaže, Srbija omogućava Rusiji da proširi svoj regionalni domet kroz energetske sporazume, prodor obavještajnih podataka, vojnu saradnju i dezinformacije.

Beograd je nedavno, podsjeća, potpisao novi ugovor o snabdijevanju gasom sa ruskim Gaspromom i ponovo emituje kremaljske propagandne TV kanale RT i Sputnjik uprkos njihovoj zabrani širom Evrope.

Nedavna posjeta ministra unutrašnjih poslova Aleksandra Vulina Moskvi istakla je čvrstu podršku Beograda ruskom imperijalizmu u zamjenu za pomoć Kremlja da se Kosovo “zamrzne” i odbrani Srbija u slučaju direktne konfrontacije sa NATO.

“Dok srpski mediji lansiraju stalne dezinformacije protiv Kosova, Vučić reciklira opravdanja koja su dovela do rata i genocida 1990-ih kada je bio Miloševićev ministar informisanja. Pojam da su Srbi proganjani na Kosovu takođe bi trebalo da odražava ruske namještene tvrdnje prema Ukrajini”.

Pregovori Beograda i Prištine uz posredovanje EU mogli bi da registruju neke sporazume, kao u nedavnom sporazumu o slobodi kretanja, ali bez čvrstog roka za međudržavno priznanje oni će se nastaviti na neodređeno vrijeme.

Vučić i Putin, ističe Bugajski, igraju na kartu Kosova da okupljaju nacionaliste i stvaraju sporove.

“Beograd i Moskva računaju da će raspirivanje sukoba na sjeveru Kosova odvratiti zapadne zvaničnike od donošenja bilo kakvih teških odluka o međusobnom priznavanju zbog straha od nasilja”.

Moskva, takođe, blisko sarađuje sa šefom srpskog entiteta u Bosni i Hercegovini Miloradom Dodikom, čija je ambicija podjela Bosne i stvaranje druge srpske države.

Moskva pruža Dodiku, ukazuje Bugajski, razne oblike ekonomske, vojne i propagandne pomoći.

“Polovične sankcije EU nisu uspjele da odvrate Dodika, dok su ambicije hrvatskih nacionalista da stvore treći etnički entitet u Bosni takođe pomogle njemu i njegovim pokroviteljima u Moskvi.

Paradoksalno, poteze za podrivanje bosanskog integriteta pomogao je i Ured visokog predstavnika (OHR) čiji zvaničnici očigledno ne razumiju da je konsolidacija etničkih feuda u Bosni putem nagnutih izbora recept za oružani sukob”.

Crna Gora je takođe destabilizovana napadom na njene nezavisne institucije od strane srpskih nacionalističkih partija koje su blisko povezane sa ruskim režimom, ističe američki stručnjak i dobar poznavalac prilika na Balkanu.

To uključuje, kaže, nedavne zahtjeve za autonomijom Srbije u nekim južnim opštinama.

“Nažalost, vjerovanje zapadnih vlada da će navodni aktivisti za borbu protiv korupcije biti efikasni lideri se izjalovilo. Kratak život vlade Dritana Abazovića ne iznenađuje s obzirom na njenu spremnost da potkopa crnogorski suverenitet potpisivanjem privilegovanih ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom – organizacijom koja ne priznaje crnogorsku državnost.

Štaviše, tvrdnje da se vlast borila protiv korupcije su šuplje i licemjerne kada su joj najbliži saveznici stranke i vjerski lideri koje je Moskva korumpirala i u dosluhu sa srpskim zvaničnicima”.

Istraga o nedozvoljenim ruskim vezama svakog velikog političkog igrača bila bi, smatra, dostojan povod za crnogorske novinare i nevladine organizacije, kao i za sve druge balkanske države.

Albanija bi, smatra dalje, takođe mogla biti uvučena u regionalni sukob ruskom subverzijom.

“Nedavni prodor u albanske vojne objekte i napadi na tri vojnika jasna je provokacija da se zemlja uznemiri i stvaraju novi problemi za NATO. Napad na bazu imao je za cilj da izazove sukobe između vlasti i opozicije i skrene pažnju sa srpskih iredentističkih kampanja”.

Podrška Tirane inicijativi Otvoreni Balkan, geostrateškom projektu osmišljenom da podigne regionalnu ulogu Srbije i ekonomski prodor Moskve, neće osigurati imunitet Albanije od sukoba, smatra Bugajski.

Tvrdnje nekih lidera EU za “stratešku autonomiju“ Evrope zvuče apsurdno kada nisu u stanju da obezbijede bezbjednost u regionu koji želi da se pridruži EU.

Unija je, ukazuje, odugovlačila sa pregovorima o pristupanju sa Sjevernom Makedonijom i Albanijom, dok je članstvo za Bosnu i Kosovo daleka perspektiva.

Stabilnost u Sjevernoj Makedoniji je podrila članica EU Bugarska čija vlada ostaje zaglavljena u neriješivim istorijskim sporovima sa Makedonijom i nesvjesno pomaže Moskvi da dodatno uznemiri region.

“EU, takođe, umiruje Vučića umjesto da tvrdi da će ukinuti bilo kakve pretpristupne fondove Srbiji osim ako vlada ne ispoštuje konsenzus EU u sankcionisanju Moskve zbog njene invazije na Ukrajinu”.

Bidenova administracija, takođe, dozvoljava Rusiji da se infiltrira u region prihvatajući Vučićeve tvrdnje da je prozapadno orijentisan i da ne želi da otuđi svoje pristalice sankcionisanjem Rusiji.

“Vrijedi se prisjetiti kako je Vašington na početku prevario Slobodan Milošević kada je tvrdio da je garant mira i integriteta Jugoslavije ranih 90-ih. Vrijeme balansiranja je prošlo – ili je Srbija evropska država ili je povezana sa imperijalnom Rusijom koja nastoji da demontira zapadni svijet”.

Da bi se izbjegao novi požar, mete agresivne politike Srbije takođe se moraju u potpunosti braniti.

“I Bosni i Hercegovini i Kosovu je potreban put ka članstvu u NATO-u, a prozapadnim snagama u Crnoj Gori potrebna je čvršća podrška koja bi uklonila promoskovske nacionaliste koje promoviše Vučić. Bez jasne mape puta za osiguranje regionalne bezbjednosti, Vašington i Brisel će se naći u pokušaju da ugase više požara umjesto da razoružaju piromane”, zaključuje Bugajski u članku za Istraga.ba.