Zaokret premijera Albanije Edi Rame po pitanju Otvorenog Balkana doveo je do zahlađenja odnosa sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem – kaže za Danas Shkëlzen Maliqi, kosovski filozof, publicista i analitičar.

Podsjetimo, nedavno je premijer Albanije Edi Rama, izjavio je da je ta inicijativa “poslužila svojoj svrsi” i da se treba koncentrirati na berlinski proces.

Ova inicijativa, čiji su glavni promoteri bili Vučić i Rama, tako je iznenada upokojena, izjavio je za Danas, psiholog Žarko Korać, a da Aleksandar Vučić nije ni bio obaviješten.

– Iako je u javnosti „zaokret“ Rame izazvao iznenađenje, zbog brzog i neočekivanog zahlađenja a možda i rušenje višegodišnjeg projekta uspostavljanja bliskih ličnih kao i međudržavnih odnosa (bliskost koja je, inače, često preuveličano i pogrešno nazivana „bratskom“), ono što se dogodilo je, sa stanovišta albanskog premijera, a i objektivno, logična i primjerena reakcija na aktuelnu krizu u regionu – smatra sagovornik Danasa, Shkëlzen Maliqi, inače, bivši politički savjetnik Edija Rame.

Rama je posljednjih mjeseci bio jedini relevantni regionalni političar, dodaje, koji je nastojao da konstruktivno preduprijedi opasnu lavinu zaoštravanja odnosa i ratnih prijetnji koje su generirane na Sjeveru Kosova, a bile su očigledno dirigovane iz Prištine i Beograda gdje su se vodile proturječne politike na dva kolosjeka.

– Prvi kolosjek je bio izražavanje prividno načelne privrženenosti zaokruživanju decenijskog dijaloga u formi sporazuma o normalizaciji odnosa Kosova i Srbije, štaviše proglašeno je svečano načelno prihvatanje (polu)historijskog Ohridskog sporazuma na osnovama francusko-njemačke, odnosno rijetko usaglašene, jedinstvene EU platforme. S druge strane, kod implementacije Ohridskog sporazuma ne samo što su i Priština i Beograd radili na uobičajenim zatezanjima i opstrukcijama radi kupovanja vremena i vođenje unutrašnjih predizbornih politika, već je na samom terenu prosipan benzin koji je bezbjednosnu krizu dovodio na ivicu otvorenog oružanog sukoba – objašnjava Shkëlzen Maliqi.

Rama je Kurtiju govorio da njegova politika ugrožava mir i sigurnost cijelog regiona…

Prema njegovim riječima, Rama se u prvoj fazi produžene krize kritički obratio Albinu Kurtiju, upozoravajući ga da treba da se uzdrži od pothranjivanja napetosti i tvrdoglavog utjerivanja pravne države na Sjeveru Kosova policijskim mjerama veoma ograničenog dometa koje su poticale sigurnosno veoma rizične kontra reakcije pobunjenih Srba i ekstremističkih grupa.

– Bili smo svjedoci sigurnosnih kriza koje su morale biti ugašene intervencijom pa i ranjavanjem vojnika KFOR-a. Rama nije kritikovao Kurtija kao stariji brat koji brani viši, zajednički interes Albanaca, niti je polazio od paternalističke potrebe da se miješa u pitanja za koja je suverena kosovska vlada. Rama je Kurtiju govorio da njegova politika ugrožava mir i sigurnost cijelog regiona – ističe on.

Ali ova Ramina pozicija nastupanja iz šireg interesa regiona, napominje, implicitno i eksplicitno pogađala je i Aleksandra Vučića, naročito kada su srpske specijalne jedinice uhapsile tri kosovska policajca, ali i uopšte načinu kako se odnosio prema krizi, koristići je za dalje podizanje tenzija, podizanje borbene gotovosti srpske vojske i otvoreno osporavanje i rušenje Ohridskog sporazuma, svaljivanjem krivice na Kurtija.

Tri stuba nisu isto što i šest

– Rama je shvatio da Otvoreni Balkan više ne funkcioniše, da se pored inicijalne manjkavosti što u njega nisu ušle sve države Zapadnog Balkana, – bila je greška u konstrukciji, tri stuba nisu isto što i šest… Projekat se ne može više održati ni na pobratimskoj bliskosti sa Vučićem, jer Vučić nije na liniji, možda nikada i nije bio, koja je opravdavala postojanje krnjeg Otvorenog Balkana – kaže on.

Zašto je Rama tako dugo, skoro deset godina, vjerovao da je, i pored kontradikcija, Vučič suštinski zainteresovan za interes regiona i da je strateški ipak više okrenut Zapadu i EU, a da samo taktički održava interesne odnose sa Rusijom i Kinom?, postavlja pitanje Shkëlzen Maliqi.

-Mislim da se Rama držao za Vučića zato što je objektivo, strateški i taktički, ključ i stub sigirnosti i stabilnosti regiona u uspostavljanju normalnih odnosa između Albanaca i Srba kao naroda, odnosno počev od Srbije i Albanije kao primjera za interesno povezivanje, otvara put i za ostalih četiri država, u kojima Srbi i Albanci imaju kombinacije lokalnih i regionalnih interesa, i da ova vezana prekogranična ekonomska, kulturna i druge vrste saradnje, trebaju da u potpunosti zažive na modelu evropskih integracija – kaže on.

Rama nije Albanija kao što Vučić nije Srbija

Rama nije napustio Otvoreni Balkan, dodaje, već ga je vratio u sliv životnih i interesnih procesa u kojem on može biti funkcionalniji jer će imati evropske kormilare, kao i sedamdesetogodišnja iskustva velike porodice naroda i država koje su se udružile uprkos velikim razlikama u interesima, zarad mira i prosperiteta sviju.

-Rama je vizionar i kad griješi, jer zna šta hoće i kuda vodi put kojim je Albanija krenula i gdje cijeli region treba da teži. Naravno, Rama nije Albanija, kao što Vučić nije Srbija. To važi i za druge „vođe“, Kurti nije Kosovo, još manje je Dodik – Bosna i Hercegovina, itd… Samo što Edi Rama, i kao vizionar, i kao veoma pragmatičani političar, bolje i uspješnije izračunava opcije za izlazak iz kriza i zatvaranja u mitske i nacionalističke narative i prakse – zaključuje Shkëlzen Maliqi.