Naučnici su identificirali ključne geološke uslove koji omogućavaju stvaranje i nakupljanje prirodnog vodonika u Zemljinoj kori, otvarajući vrata mogućem revolucionarnom pomaku ka održivoj, niskougljičnoj energiji. Nova studija otkriva da bi prirodni vodonik mogao igrati značajnu ulogu u globalnoj energetskoj tranziciji.

Geohemičar i glavni autor studije Chris J. Ballentine sa Univerziteta u Oxfordu tvrdi da je Zemljina kora proizvela dovoljno vodonika tokom posljednjih milijardu godina da zadovolji naše globalne energetske potrebe čak 170.000 godina.

Ključno pitanje koje ostaje otvoreno jeste: koliko je tog vodonika tehnički i ekonomski isplativo izvući? Ballentine naglašava kako je „u ovom trenutku izazov pronaći gdje je vodonik oslobođen, akumuliran i sačuvan“.

Dvanaest prirodnih procesa

Njegov tim sastavio je „recept“ za uspješno otkrivanje prirodnih ležišta vodonika, uključujući potrebne uslove poput izvora vodonika, stijena koje služe kao rezervoari, te prirodnih barijera koje zarobljavaju gas ispod površine.

Posebnu pažnju istraživača privlače regije poput Kanzasa, gdje se nalazi srednjokontinentalna rasjedna zona stara oko milijardu godina. Tamo su se nagomilale velike količine bazaltnih stijena koje u kontaktu s vodom mogu proizvoditi vodonik. Potraga je u toku kako bi se identifikovale geološke strukture koje bi mogle sadržavati akumulirani gas.

Prema studiji, postoji najmanje 12 prirodnih procesa koji proizvode vodonik. Najjednostavniji među njima uključuje hemijsku reakciju razlaganja vode na vodonik i kiseonik. Bilo koja stijena koja omogućava makar jedan od tih procesa može postati izvor vodonika.

Najveće nade polažu se u ofiolitne komplekse (dijelove Zemljine kore i omotača koji su nekada ležali ispod okeana), velike magmatske provincije te arhaične zelenoškriljavske pojaseve stare i do četiri milijarde godina. Upravo je u jednom ofiolitnom kompleksu u Albaniji 2024. godine otkriveno ogromno ležište vodonika.

Utrka je već počela

Istraživanje ukazuje i na izazove – na primjer, mikroorganizmi u podzemlju često konzumiraju vodonik, čime ga uklanjaju iz mogućih zaliha. „Znamo, na primjer, da se podzemne bakterije rado ‘goste’ na vodoniku“, napominje geologinja i suautorica studije Barbara Sherwood Lollar sa Univerziteta u Torontu.

Utrka za prirodnim vodonikom već je počela. Kompanije poput Kolome (koju finansira „Zaklada Breakthrough Energy“ Billa Gatesa), Hy-Terre (uz podršku Fortescuea) i Snowfoxa (uz podršku BP-a i RioTinta) ulažu u istraživanja i razvoj tehnologija za pronalaženje i iskorištavanje podzemnih rezervi vodonika.

Za razliku od današnje industrijske proizvodnje vodonika, koja se oslanja na fosilna goriva i proizvodi značajne količine ugljen-dioksida, prirodni vodonik iz podzemlja mogao bi biti izvor čiste energije. Osim u transportu, vodonik se koristi i u proizvodnji metanola i amonijaka – ključnih sirovina u industriji đubriva. „Zemljina kora proizvodi obilje vodonika. Sada ga samo moramo pronaći“, zaključuje Ballentine.