Piše: Miodrag Vlahović / Pobjeda

Neprirodno je i nelogično da građanske i evropske partije budu opozicija Vladi koja se - zvanično i formalno - zalaže za evropsku budućnost Crne Gore.

Članstvo naše zemlje u EU je, tvrdi zvanična Podgorica, stvar neposredne budućnosti. Jasno je, već sada, da je projekcija o 2028. bila pretjerano optimistična. Iz Brisela, ali i sa drugih strana - iz zemalja čiji je uticaj u EU veći od ostalih - taj se optimizam svodi na konstataciju da je Crna Gora „predvodnik“ procesa integracija na Zapadnom Balkanu. I to zvuči optimistično i ohrabrujuće, čak i ako se upustimo u analizu koliko je koja od zemalja regiona zaista udaljena od mogućnosti da se približi punopravnom članstvu u EU.

Umjesto toga, bilo bi vrlo korisno, za naše iskrene evropske prijatelje i partnere, da pažljivo sagledaju političku dinamiku u Crnoj Gori. Svaki će - nepristrasni i elementarno zainteresovani - posmatrač lako utvrditi da formalno dominantna politička struktura u Vladi, Pokret Evropa sad (PES) Milojka Spajića, nezaustavljivo gubi procente i mogućnost djelotvornog uticaja na političke tokove u zemlji. Tome dokaz nisu samo loši rezultati u seriji lokalnih izbora, već i upadljiva zavisnost te strukture od političke strategije, interesa i namjera roja partija koje kontroliše Andrija Mandić.

Politička inercija - kako sada stoje stvari - nezaustavljivo gura Crnu Goru u ruke srpskih i ruskih eksponenata. Njima ne smeta snažna i propagandno naglašena evropska retorika - i prema Briselu, i iz Brisela - jer su to idealne kulise za proces degradacije i uništenja građanskog i demokratskog ustrojstva Crne Gore.

Političari i stranke koji ne poštuju državu Crnu Goru, preziru njenu nezavisnost i pokušavaju da kriminalizuju referendum iz 2006, imaju veliku faktičku pomoć u narativu kako je crnogorska evropska agenda u osnovi u redu, i kako se zastoji i kašnjenja odnose prevashodno na tehničko-organizaciono-logističke probleme.

Velika je i ozbiljna greška prihvatiti takvu racionalizaciju. Evropski zvaničnici i diplomate koji oportunistički zatvaraju oči ili se prave da ne vide destruktivni velikodržavni i hegemonistički srpski nacionalizam u Crnoj Gori, koji dobija ubrzanje i sve malignije oblike (u svim oblastima društvenog života, u medijima i u samoj politici), i kojemu je meta sve što ima crnogorski prefiks i sadržinu - prave veliku štetu i Evropi, i Crnoj Gori.

Crna Gora je bila i ostala najmanji i najmanje skupi evropski projekat na Zapadnom Balkanu - pod uslovom da se okonča uspješno. Ne može se negirati njen pozitivni značaj - kao evropskog projekta i zemlje koja bi mogla biti prvi naredni član evropske porodice - ukoliko Crna Gora bude u EU u sagledivoj budućnosti.

Međutim, mnogo bi veća bila reperkusija negativnog scenarija - da Crna Gora, umjesto u Briselu, završi kao srpski-ruski satelit, kao društvo koje je propustilo istorijsku šansu i koje se vratilo u stanje vazalnog odnosa prema režimima u Beogradu i u Moskvi. Tada bi uticaj „slučaja Crna Gora“ bio mnogo dalekosežniji - u smislu kompromitacije i zaustavljanja procesa evropskih integracija i u drugim zemljama Zapadnog Balkana. (To je osnovna zamisao i plan službi i u Vučićevoj Srbiji, i u Putinovoj Rusiji.)

Suštinska je, dakle, greška da se minimizuju, ili čak ignorišu, procesi otvorenog upliva Crkve Srbije i srpskih i ruskih elemenata u političke procese u Crnoj Gori, i da se prenebregavaju postupci i odluke koji promovišu „principe“ i rezone tzv. etničke federalizacije, koji našu zemlju žele da pretvore u repliku dejtonske Bosne i Hercegovine - umjesto da se dešava obrnuti proces - da se iskustva i dostignuća građanske multietničke Crne Gore primijene u BiH.

Ta greška uzrokuje i narednu, mnogo težu po svojim posljedicama i po šteti za evropsku agendu: da se reakcija opozicionih građanskih partija i ukupne demokratske javnosti u Crnoj Gori, na razne oblike institucionalizovanja nedemokratskih praksi i na najgrublje udare na crnogorski identitet, bude doživljena kao politički nekorektno „ometanje“ evropske agende.

Ta situacija je upravo apsurdna: srpsko-ruske partije promovišu nacionalističku agendu, formalno vodeći PES je nemoćan (i nevoljan!) da bilo što učini, a stranke opozicije rizikuju da ih evropske diplomate u Podgorici, kao i zvaničnici u Briselu, doživljavaju i tumače kao nekoga ko opstruira evropsku agendu!

Crna Gora danas, zbog pomenutih (ali i zbog mnogo nepomenutih) fenomena i procesa, gubi vrijeme u praznom hodu: evropska agenda je usporena do neprepoznatljivosti, a zvaničnici (čak i oni za koje Brisel i Delegacija EU u Podgorici imaju riječi hvale) nisu spremni da, na primjer, kažu kako je i zašto, i pod kojim uslovima i ozbiljnim prigovorima, Crna Gora nedavno privremeno zatvorila samo jedno pregovaračko poglavlje - ono koje se tiče javnih nabavki.

Ukoliko se ne dogodi nešto značajnije u odnosu EU prema crnogorskoj evropskoj agendi - nastaviće se politička inercija koja omogućava premijeru Spajiću da završi posao ili dva sa (treba li reći?) neevropskim biznis-partnerima, slaveći, uzgred, „velike uspjehe na evropskom putu“, dok njegov stvarni šef Mandić nameće srbizaciju Crne Gore kao suštinu politike koja ga priprema da i zvanično preuzme Vladu Crne Gore na narednim izborima.

Onda bismo - bez ikakvog iznenađenja - imali, ne samo inerciju i stagnaciju crnogorske evropske agende - već i njenu eutanaziju.

Naknadna pamet nam tada ne bi pomogla. Ostalo bi nam tada samo da priznamo poraz u jednom procesu koji, bez obzira na sve teškoće i opstrukcije, još uvijek ima potencijal da bude kanalisan na način koji će uvesti našu zemlju u Evropsku uniju.

A mi na taj poraz nemamo pravo. Mi, koji iskreno želimo da Crna Gora bude članica EU.