Odluka Evropske unije da na posljednjem samitu ne dodijeli kandidatski status nijednoj novoj zemalji sa zapadnog Balkana nije dala pozitivan signal regionu i dodatno je urušila kredibilitet procesa pridruživanja, poručeno je na konferenciji “EU i zapadni Balkan - između nepovjerenja i zajedničkih interesa“ koju je u Banjoj Luci organizovao Transparency International u BiH (TI BiH).

Poruka sa konferencije EU i zapadni Balkan: Treba vratiti kredibilitet evropskim integracijama, odluke sa posljednjeg samita imaće negativne posljedice na region

Na konferenciji su govorili međunarodni eksperti, bivše diplomate, donosioci odluka iz BiH i okruženja, predstavnici akademske zajednice i civilnog društva a zajednički zaključak je da regionu treba snažniji angažman EU, novi podsticaj integracijama i podrška u ključnim reformama kao što je vladavina prava, saopćeno je iz TI BiH.

Potpuni zastoj procesa evropskih integracija u regionu došao je zbog sve izraženijih autoritarnih tendencija kod domaćih lidera praćenih narušavanjem vladavine prava, građanskih i medijskih sloboda. Želja političkih elita u zemljama Zapadnog Balkana očigledno je zadržavanje postojećeg stanja a dosadašnji pristup briselske administracije puno puta doveo je do nagrađivanja onih koji su narušavali evropski put, vladavinu prava i temeljne građanske slobode.

S druge strane unutrašnji problemi u samoj EU doveli su do blokade evropskog puta i onih zemalja koje su ispunjavale teške uslove a rezultat svega je pad podrške javnosti procesu evropskih integracija, što će svakako biti otežavajući faktor u narednom vremenu.

U slučaju Bosne i Hercegovine rečeno je da je od 14 ključnih prioriteta ispunjen samo jedan tehnički uslov koji se odnosio na formiranje Parlamentarnog odbora za evropske integracije dok su vlasti blokirale sve ključne reforme koje bi omogućile vladavinu prava i borbu protiv korupcije.

Bez obzira što je velika većina političkih aktera opredijeljena za evropske integracije, sve ono što se dešavalo proteklih godina jasno pokazuje da je ključni cilj vladajućih elita opstrukcija ovih reformi, očuvanje poluga moći i postojećeg stanja rasprostranjene korupcije.

Učesnici konferencije kritikovali su i dosadašnji pristup EU koja je potrošila ogromna sredstva na reformu pravosuđa i druge reforme koje nisu dale rezultate jer su se forsirala rješenja koja nisu prilagođena situaciji u regionu.

Zbog toga je poruka da EU treba snažnije insistirati na ispunjavanju ključnih uslova u oblasti vladavine prave, demokratske tranzicije i borbe protiv korupcije jer su poslednja dešavanja kod domaćih lidera shvaćena kao poruka da je kandidatski status moguće dobiti i bez ispunjavanja ovih uslova.

Na konferenciji je naglašena i potreba jačanja regionalne saradnje radi izgradnje međusobnog povjerenja kao i jačanja sektora civilnog društva što je preduslov za stvaranje pretpostavki koje će omogućiti dubinsku demokratsku tranziciju. Tendencija narušavanja medijskih sloboda prisutna je kako u zemljama koje čekaju na pristupanje tako i u samim članicama EU iz regiona što zahtjeva poseban pristup u otporu autoritarnim tendencijama.

Na konferenciji koju je TI BiH organizovao uz podršku Ambasade Švedske u BiH govorili su Goran Svilanović – bivši ministar vanjskih poslova SR Jugoslavije i bivši generalni sekretar Vijeća za regionalnu saradnju, Kori Udovički – bivša potpredsjednica Vlade Srbije i glavna ekonomistkinja Centra za visoke ekonomske studije u Beogradu, Emir Đikić – Direktor CEFTA-e, Maja Sever – predsjednica Evropske federacije novinara, Neven Anđelić – profesor Regent univerziteta u Londonu, Katarina Peović – zastupnica u Hrvatskom saboru, te Drago Kos – predsjedavajući radne grupe OECD-a za borbu protiv korupcije.