Piše: Almir Bečarević

Sa ne baš velikom medijskom pažnjom u BiH gotovo su neopaženo prošle vijesti o dodjeli grantova od strane EU prema Srbiji. Doduše, iz kojeg razloga bi iko pratio iznose grantova koji se dodjeljuju Srbija, ali kada se pogledaju iznosi ne može da se čovjek ne zapitati da li je ovo moguće.

Konkretno, Srbija je u okviru paketa energetske podrške dobila 165 mil. EUR-a, dobila je i poklon/grant od 598 mil. EUR-a za izgradnju dijela brze pruge Beograd-Niš i u toku je realizacija izgradnje gasne interkonekcije Srbija-Bugarska za koju je dobiven grant od 49,6 mil. EUR-a. Sveukupno ovo iznosi 812,6 mil. EUR-a ili 1,59 milijardi KM. Prva dva granta su dobivena u februaru ove godine, a treći se počeo realizirati početkom izgradnje gasovoda, februar ove godine.

Istovremeno, tog istog februara mjeseca izrečene su „neviđene“ prijetnje prema Srbiji ako ne prihvati sporazum za Kosovo. Ne prihvatiše, a dobiše 1,59 milijardi KM.

ŠTA SMO MOGLI MI

Zašto ovaj uvod o dodijeljenim grantovima prema Srbiji?

Jednostavan je razlog, za gore pomenuti iznos u BiH se mogla izgraditi Južna gasna interkonekcija, Blok 7 TE Tuzla i minimalno 100 MW solarne elektrane. Ne, BiH je svega dobila 70 mil. EUR-a pomoći u okviru energetske podrške ili nešto manje od 140 mil. KM. Nama nisu prijetili „neviđenim“ prijetnjama već su nam nudili kompromise da pravimo. Za kompromis 70 mil. EUR-a, a za odbijanje dogovora 1,59 milijardi KM.

Ovo je taj pravični put koji je bio i kada je Srbija krenula u izgradnju gasovodaTurski/Balkanski tok i kada joj je prijećeno iz Energetske zajednice sankcijama. Energetska zajednica je sve učinila da uništi Blok 7 u procesima koje je vodila, ali nije ništa učinila da onemogući ruski gasni pravac i Gazprom.

Na kraju se ušutila i blagonaklono priopćila Srbiji da je na EU putu jer se Transportgas Srbija odvojio od Srbijagasa, a Gastrans, većinski vlasništvo Gasproma, izgradio taj pravac. Jedno drugo ne doziva i običnom posmatraču je to jasno.

PODRŠKA, ALI DEKLARATIVNA

Istovremeno, Južni gasni pravac kojim bi se BiH odvojila sa pipe Gazproma, Evropa i Energetska zajednica vode godinama deklarativnu politiku „podrške“ ovom projektu, ali nikad konkretno, kao Srbiji, da nam poklone 50 mil. EUR-a za taj projekat. Izgleda da BiH nije „dobri momak“ već ružno pače jer nama kad prijete ostanemo bez Bloka 7, a Srbiji kad prijete dobiju GRANTA 1,59 milijardi KM. Istoj onoj Srbiji koja ne može, a da se ne petlja u naše političke vode i još dobije nagradu u jednom mjesecu od preko milijardu KM.

Na kraju, ne gledam ja na ove grantove Srbiji kao nešto loše nego ne mogu da shvatim taj obrazac ponašanja EU. Energetski projekti u BiH su sa aspekta Evrope relativno mali projekti, sa malim iznosima investicije, ali otpor istima je nevjerovatan. Sa druge strane, Srbija gradi interkonekciju sa Bugarskom grantom i dobije duplo više novca u okviru energetskog paketa pomoći, a BiH se još uslovaljava raznoraznim zahtjevima i da onih 70 mil. EUR-a dobije. Energetska zajednica vodi postupke protiv BiH kao energetskom maloumniku dok u Srbiji može, sa druge strane, i ruski gas i ruski gasovod koji sa sobom novi veći politički rizik od jednog npr. Bloka 7.