Prvo džemre “udarit će” u srijedu, 19. februara. Džemre je turska riječ i označava zračni talas ili zračnu struju koja vodi ka postepenom popuštanju mraza i studeni u rano proljeće.

Legenda kaže da, kad “pukne” prvo džemre, vraća se život u prirodu, dolaze prvi pupoljci, i vide se prve naznake visibaba i ljubičica.

“Džemre je toplina Sunca i njegovih talasa u zraku, u vodi i zemlji. Kada taj topli talas dođe onda je stigao i prvi glasnik proljeća”, kazuju stari.

Tri su, kažu, džemreta, a naš ugledni meteorolog Nedim Sladić svojevemreno je o ovom periodu zapisao:

“Hamsin se smatra prekretnicom zime u kojem se pojavljuju tzv. tri džemreta (tr. cemre – val, udarac, topla zračna struja) s kojim se vjeruje da zimski utjecaji polahko popuštaju i pojavljuju prvi znaci proljeća. Spomenuti period traje do 21. marta koji se poklapa sa astronomskim početkom proljeća, koji uključuje i periode sa tzv. babinim hukama, odnosno periode sa izrazito promjenjivim vremenskim prilikama. Hamsin je poznat i kao vreli vjetar porijeklom iz Sahare, koji u spomenutom periodu puše duž sjevera Afrike prema Egiptu i Arabijskom poluostrvu, uzrokujući vrlo visoke temperature zraka.”, prenosi Radiosarajevo.

A, naše naše nane, bake i djedovi govorili su kako prvo džemre “udari u havu” (hava – zrak na turskom, op.pr.) 19. februara i tu već počinje otopljenje zraka – tj, nema više velikih minusa.

Sedam dana kasnije, 26. februara, džemre udara u vodu, koja se, narodno je predanje, ne može više mrznuti. Posljednje, treće džemre, u zemlju “puca” 5. marta. Tada, prema predajama, počinje otopljenje zemlje, na kojoj se od tada može sjediti.

Nakon toga kreću babine huke koje, po legendi, traju “od pola devete do po desete” hefte poslije Božića (10-17. mart).

Za vrijeme Babinih huka, u jednom danu se više puta izmijeni sunce, kiša, snijeg, pa kiša i snijeg zajedno i tako po cijeli dan dok traju, a sve je to praćeno jakim vjetrom. To je vrijeme kada se proljeće bori sa zimom.

Narodni kalendar izdvaja i sljedeće datume:

20.4. – 25.4. Goveđa zima – sitei-sevr. U narodu se kaže za te dane da su posljednji dani odlazeće zime.
6.5. Rozi-Hidr, Jurjev, početak ljeta po narodnom vjerovanju.
2.8. Aliđun (to je, nakon Đurđevdana, najpoštovanija bošnjačka svetkovina u BiH. Riječ je o Ilindanu)
14.8. Pola ljeta
28.8. – 21.9. Međunjevice, posljednje tri sedmice kalendarskog ljeta.
12.10. Miholjsko – bablje ljeto
8.11. Rozi-kasum, praktični početak zime po narodnom vjerovanju.
22.12. – 30.1. Zemherije, najhladniji dani u godini.
22.12. – 30.1. Erbein, prvih 40 dana zime