Na današnji dan, u bosanskim vrletima, nastali su temelji danas pokojne zemlje, uglavnom mrske svim svojim narodima i narodnostima. Dan Republike SFRJ slavio se do rata u cijeloj Jugoslaviji, pamte to starije generacije, jer za vrijeme tog praznika bili su neradni dani, polagale se zakletve, slavilo se uz bogate trpeze…

Dan Republike je naziv nacionalnog praznika, ili u narodu poznatijeg kao 29. novembar, koji se proslavljao u zemljama bivše Jugoslavije u spomen na dan proglašenja republike. Na današnji dan u Jugoslaviji je ukinuta monarhija i sva prava kralja Petra II Karađorđevića. Ustavotvorna skupština je usvojila deklaraciju o proglašenju republike prema kojoj je Jugoslavija "savezna država republikanskog oblika, zajednica ravnopravnih naroda koji su slobodno izrazili svoju volju da ostanu u Jugoslaviji".

Dan Republike je obilježavao godišnjicu Drugog zasjedanja AVNOJ-a 29. novembar 1943., kada su predstavnici partizanskog pokreta otpora proglasili federalno uređenje Jugoslavije i ustavotvornu skupštinu FNRJ 29. novembra 1945. Na tom skupu je odlučeno da se budućoj Jugoslaviji pripoje južnoslavenske teritorije koje su na kraju Prvog svjetskog rata ostale u sastavu Italije (Istra, Zadar, Slovensko primorje, Julijska krajina i druge).

AVNOJ je uveo naziv maršala Jugoslavije i dodijelio ga partizanskom vrhovnom komandantu Josipu Brozu Titu. Funkcija predsjednika “prve vlade” nove Jugoslavije povjerena je Titu.

Odlučeno je i da se formira Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije koji je imao izvjesna svojstva vlade, a oduzeta su zakonska prava jugoslavenskoj vladi u izbjeglištvu, zabranjen je povratak u zemlju kralju Petru II Karađorđeviću, do kraja rata.

S raspadom SFRJ, prestalo se sa obilježavanjem Dana Republike u svim republikama nekadašnje zajedničke države osim u Srbiji. Dan Republike ostao je zvanični praznik u Saveznoj Republici Jugoslaviji sve do 14. novembra 2002. godine, kada je ukinut odlukom Vijeća građana Savezne skupštine SRJ.

(SB)