Ivermectin naziva se "čudotvornim" lijekom protiv koronavirusa, koji zagovaraju protivnici vakcine, a preporučuju zdravstvene vlasti u nekim zemljama.

Ali BBC je otkrio da postoje ozbiljne greške u velikom broju ključnih studija na koje se oslanjaju zagovornici ovog lijeka.

Već više godina, ivermectin je ključni anti-parazitski lijek koji se koristi za liječenje ljudi i životinja.

Ali tokom pandemije, neki zagovornici lijeka počeli su glasno da ga propagiraju za nešto drugo – borbu protiv covida-19 i sprečavanje smrti.

Zdravstvene vlasti u Sjedinjenim Američkim Državama, Velikoj Britaniji i Evropskoj uniji otkrile su da nema dovoljno dokaza za upotrebu ovog lijeka protiv covida, ali hiljade pristalica, od kojih su mnogi antivakcinaški aktivisti, nastavili su energično da zagovaraju njegovu upotrebu.

Članovi grupa na društvenim mrežama razmjenjuju savjete o tome kako nabaviti lijek, preporučujući čak i verziju koja se koristi za životinje.

Pomama za ivermectinom – zasnovana na snazi vjerovanja u istraživanja – navela je veliki broj ljudi širom svijeta da ga uzimaju.

Zagovarači ovog lijeka ukazuju na veliki broj naučnih studija i često tvrde da se ti dokazi ignorišu ili zataškavaju.

Ali analiza koju je sprovela grupa nezavisnih naučnika dovela je do ozbiljne sumnje u taj korpus istraživanja.

BBC izvještava da više od trećine od 26 velikih ispitivanja ovog lijeka za upotrebu protiv covida sadrži ozbiljne greške ili znakove potencijalne namještanja.

Nijedno od preostalih ispitivanja ne sadrži ubjedljive dokaze o efikasnosti ivermectina.

Doktor Kyle Sheldrick, član grupe koja je istraživala ove studije, izjavio je da nisu pronašli "nijedno kliničko ispitivanje" koje tvrdi da ivermectin sprečava smrt od covida a da ono nije sadržalo "ili očigledne znakove fabrikacije ili toliko krupne greške da se dovodi u pitanje čitava studija".

U krupne probleme spadaju:

• Podaci o istim pacijentima korišteni su u više navrata da bi predstavili neke navodno druge ljude
• Dokazi da izbor pacijenata za grupe za testiranje nije bio nasumičan
• Brojevi se ne javljaju u prirodnom nizu
• Netačno su izračunati procenti
• Lokalne zdravstvene vlasti ne znaju da su vršene te studije

Svi naučnici u ovoj grupi – doktor Gideon Meyerowitz-Katz, doktor James Heathers, doktor Nick Brown i doktor Sheldrick – imaju iskustva u razotkrivanju nepouzdanih naučnih podataka.

Oni tokom pandemije sarađuju na daljinu na nezvaničnoj i dobrovoljnoj bazi.

Oformili su grupu koja se pobliže bavi studijama o ivermectinu pošto je student biomedicine Jack Lawrence zapazio probleme u uticajnoj studiji iz Egipta.

Između ostalog, studija je obuhvatala pacijente za koje se ispostavilo da su umrli prije nego što je uopšte počelo ispitivanje.

Ova studija je u međuvremenu povučena iz časopisa koji ju je objavio.

Grupa nezavisnih naučnika proučila je bukvalno svako "randomizovano kontrolisano ispitivanje" (RCT) o ivermectinu i covidu – što su u teoriji dokazi najvišeg kvaliteta.

Među njima su i sve ključne studije na koje se redovno pozivaju zagovarači ovog lijeka.

Za RCT-ove se nasumično biraju ljudi koji dobijaju ili lijek koji se ispituje ili placebo – lažni lijek bez aktivnih svojstava.

Tim je proučio i šest posebno utjecajnih opservacionih ispitivanja.

Ovaj tip ispitivanja istražuje šta se dešava sa ljudima koji i inače uzimaju lijek, tako da može da bude pristrasan zbog vrsta pacijenata koji se odlučuju za ovaj način liječenja.

Od ukupno 26 proučenih studija, pet je sadržalo podatke koji su vjerovatno lažirani – na primjer, pojavljivale su se bukvalno nemoguće brojke ili nizovi identičnih pacijenata koji su samo kopirani.

U narednih pet nađeni su krupni znakovi da nešto nije u redu.

Brojke nisu davale pravilan zbir, procenti su bili pogrešno izračunati ili lokalne zdravstvene vlasti nisu ni znale da su studije uopće sprovedene.

Uz sva ova problematična ispitivanja, 14 autora studija na molbu nije ponovo poslalo njihove podatke.

Nezavisni naučnici su to označili kao vjerovatni pokazatelj prevare.

Uzorak ispitivanja koje je proučila ova nezavisna grupa sadržao je i neke studije visokog kvaliteta iz svih krajeva svijeta.

Ali najveći problemi javljali su se isključivo u studijama koje su iznosile krupne tvrdnje u vezi sa ivermectinom.

Štaviše, što je jača bila tvrdnja što se tiče spasenih života ili sprečenih zaražavanja, veće su bile neregularnosti koje su sugerisale da bi studija mogla da bude lažirana ili nevažeća, otkrili su istraživači.

Iako je izuzetno teško isključiti faktor ljudske greške iz ovih ispitivanja, doktor Sheldrick, istraživač sa Univerziteta Novog Južnog Velsa u Sidneju, smatra da je vrlo vjerovatno da su makar neka od njih svjesno izmanipulisana.

Ispostavilo se da skorašnja studija u Libanu ima čitave blokove detalja o 11 pacijenata koju su uporno kopirani i prebacivani na druga mjesta – sugerišući da mnogi od navodnih pacijenata iz ispitivanja zapravo ne postoje.

Autori studije rekli su za BBC da je "originalni set podataka prepravljen, sabotiran ili pogrešno ubačen u konačni fajl" i da su oni povukli studiju iz naučnog časopisa koji ju je objavio.

Druga studija iz Irana naizgled je pokazivala da ivermectin sprečava smrt ljudi od koronavirusa.

Ali naučnici koji su je istražili naišli su na probleme.

Zabilješke o tome koliko gvožđa sadrži krv pacijenata sadržali su brojke u nizu do kog je malo vjerovatno došlo prirodnim putem.

A ispostavilo se i da su pacijenti koji su dobili placebo imali mnogo niži stepen kiseonika u krvi prije nego što je započeto ispitivanje od onih koji su dobili ivermectin.

Oni su, dakle, već bili bolesniji i statistički skloniji umiranju.

Ali ovaj obrazac ponavljao se u širokom dijapazonu drugih mjerenja.

Ljudi sa "lošim" mjerama završavali bi u grupi sa placebom, oni sa "dobrim" mjerama u grupi sa ivermectinom.

"Vjerovatnoća da se ovo desi nasumično prilikom svih tih ispitivanja beskrajno je mala", rekao je doktor Sheldrick.

Doktor Morteza Niaee, koji je predvodio studiju u Iranu, branio je ove rezultate i metodologiju, i nije sa složio sa problemima na koje mu je ukazano.

Dodao je da je "veoma normalno vidjeti takvu randomizaciju" kad se uzima u obzir mnogo drugih faktora.

Ali ispitivanja iz Libana i Irana izostavljana su iz studije koju je sproveo Cochrane – grupa međunarodnih eksperata koji proučavaju naučne dokaze – zato što su bile "veoma loše izvedene studije".

Cjelokupni prikaz zaključio je da nema dokaza o koristi od ivermectina kad je u pitanju covid.

Najveća i najkvalitetnija do sada objavljena studija o ivermectinu je ispitivanje Together sa Univerziteta McMaster iz Kanade.

Ona je pokazala da ne postoji nikakva korist od ovog lijeka u borbi protiv covida.