Piše: SENAD AVDIĆ

Pišući nedavno na portalu „Peščanik“ o skupu evropskih desničara u Beogradu, Rastislav Dinić, univerzitetski profesor i poslanik u Skupštini Srbije je u tekstu „Dugin u Beogradu“ podsjetio na intervju kojeg je Vojislav Šešelj dao 2014., odmah nakon dolaska iz Haaga u listu „Nedeljnik“. Još uvijek bijesan što su mu njegovi najbliži suradnici Tomislav Nikolić i Aleksandar Vučić rasturili Radikalnu stranku i kidnapovali članstvo, presuđeni ratni zločinac je oštro, kao nikada ranije, a ni kasnije, govorio o Vučiću.

„Najveću sam muku imao da odvojim Aleksandra Vučića od Dragoša Kalajića. Ja nemam ništa protiv Kalajića, on je bio ozbiljan čovek, dobar publicista, pisac, slikar… Ali, njegova ideologija nije bila bliska našoj. A on se postavio Vučiću kao neki guru“, otkrio je Šešelj.

Potom je nastavio u podjednako denuncijantskom tonu. „Vučić ga je dovodio ovde i pominjalo se da ga učlanimo. Mi smo stranka koja se iskreno zalaže za demokratski pluralizam, a Dragoš Kalajić se zalagao za korporativno uređenje… Kod Kalajića je bilo mnogo tih ljotićevskih ideja što je u potpuno suprotno našim stavovima. Isidora Bjelica je izjavila u jednoj svojoj emisiji da je Dragoš Kalajić pred smrt tvrdio da je Aleksandar Vučić njegov jedini pravi ideološki naslednik“.

GURU, GURU, PA NEĐE DA UĐE

Profesor Dinić je u komentaru napisao da bi jednog dana „uticaj Dragoša Kalajića i njegovih ideja na Vučića i njegovu vladavinu mogla biti dobra tema za neki doktorat ili publicističku knjigu“, ali da do tada preostaje „da nagađamo i pokušavamo sastaviti deliće slagalice“. On je izdvojio primjer Dragoslava Bokana, „najpoznatijeg Kalajićevog sledbenika, danas jednog od najglasnijih Vučićevih apologeta“. Bokan, predratni filmski režiser, scenarista i kritičar početkom agresije Srbije i JNA na Hrvatsku bio je jedan od osnivača srpske paravojne jedinice „Beli orlovi“, sa kojom je prošao ratišta u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini. O njegovoj, ali i o ulozi njegovog ideologa i promotora Dragoša Kalajića („on je moj duhovni otac“, kazat će u televizijskom intervjuu Bokan) u srpskoj vojsci, publicistici i propagandi tokom agresije na BiH bit će riječi nešto kasnije u ovom tekstu.

Dragoslav Bokan

Ko je Dragoš Kalajić (1943-2005), slikar, publicista, esejista, čovjek kojeg je ratni zločinac Radovan Kararadžić nazvao „ikonom srpske kulture“, Zoran Đinđić „salonskim fašistom“, dok su ga pojedini srpski intelektualci (Teofil Pančić) tretirali kao „Paola Coelha srpske publicistike“? Rođen je u Beogradu 1944. godine. Kao mlad otišao je na studije likovne umjetnosti u Rim, odakle se vraća sredinom 60-ih godina prošlog stoljeća. U Italiji se Kalajić približio tamošnjoj desničarsko-neofašističkoj sceni, prije svih Juliusu Evoli, fašističkom mistiku, za kojeg nije krio da mu je uzor i „ideja vodilja“. Na suđenju nakon Drugog svjetskog rata zbog njegovog sudjelovanja u Mussolinijevoj vlasti, a kasnije i u Trećem Reichu, na pitanje da li je on fašista, Evola je odgovorio: „Ne, ja sam superfašista“. Evola je duhovni otac ne samo Dragošu Kalajiću, nego i čitavoj galeriji suvremenih desničara, divili su mu se Trumpov ideolog Steve Bannon, kao i „Putinov Raputin“ Aleksandar Dugin. I grčka neofašistička organizacija „Zlatna zora“ ne krije svoju oslonjenost na njegovu neofašističku doktrinu.

Na srpskoj i jugoslovenskoj kulturnoj i medijskoj sceni Dragoš Kalajić se aktivnije javlja 70-ih godina, likovnim izložbama, a još više knjigama, esejističkom produkcijom i televizijskim emisijama. Skrenuo je na sebe pažnju neobičnim i ekscentričnim, pomalo elitistički-hermetičnim kritikama zapadne (dekadentne) civilizacije, ezoterijom i oštrom pobunom protiv modernog svijeta koji se, kako je pisao, „stropoštao u samodekadenciju“.

Posebno je bio kritičan prema suvremenoj rock muzici. U jednom eseju krajem 70-ih godina napisao je da „najdublje posledice izaziva sama struktura rock-and-roll muzike. Svako ko ima visoko muzičko obrazovanje zna da unošenje takvih struktura u psihu mladih ljudi ima ogromne posledice. U pitanju je jedan metod determinacije koji je već isproban u Pavlovljevoj laboratoriji, na psima. Pavlov je naglim promenama ritma izazivao kod pasa neuroze. Te disharmonije i aritmije stvaraju procese u psihi kroz koje se najlakše ubacuju željeni sadržaji“. Osporio je Kalajić i autorstvo „Beatlesa“ nad pjesmama koje su tokom njihove blistave karijere napisali. „Verovatnoća da su Beatlesi napisali i snimili pesme koje im se pripisuju isto je tako mala kao i mogućnost da neko ko nije učio fiziku konstruiše atomsku bombu“.

Dragoš Kalajić, koji imponuje svojim fizičkim izgledom i elegantnim, artistokratskim odijevanjem i manirima, u drugoj polovini 80-ih godina prošlog vijeka sve češće napušta kulturološko-civilizacijske globalne teme i posvećuje se lokalnim, nacionalnim i državnim pitanjima u to vrijeme neobično konjukturnim u praksi  Miloševićevog nacional-socijalističkog režima. I sve se više približava centrima evropske desnice, prije svega desnim skretanjima unutar raspadajućeg Sovjetskog Saveza. To koincidira sa njegovim zaposlenjem u redakciji magazina „Duga“ koji je bio prvi list u Srbiji kojeg je, po riječima samog Slobodana Miloševića, njegov režim stavio u svoju idejno-propagandističku promociju. Uz Kalajića, glavna perjanica tadašnje „Duge“ bio je pisac (i humorista) Brana Crnčević, za kojeg će se otvaranjem policijskih arhiva nakon sloma Miloševića, utvrditi da je dugogodišnji aktivni suradnik srbijanske Službe Državne bezbednosti. Veliki pisac Filip David će se u jednom intervjuu za Radio „Slobodna Evropa“ zapitati: „Pitam se koliko je ljudi radilo za tu UDBU?! Znam da je radio Dragoš Kalajić, koji je za sebe govorio da je fašista“.   

FILOZOF I SLIKAR U CIVILU

U jesen 1987. godine Dragoš Kalajić na stranicama „Duge“ ispisuje tekst koji svojim kulturrasističkim porukama i islamofobnim resentimanom prevazilazi sve što su tih godina (a i kasnije) ispisali, nimalo umjereni srpski orijentalisti, od notornog Miroljuba Jeftića, do „koncilijantnog“ Darka Tanaskovića.

Kalajić je napisao da su Muslimani, za koje koristi pežorativni termin „kvazi Arapi“, koje pokreće „neoprimitivna pohlepa za vlašću“ nesposobni da vladaju sami sobom, pošto „kao i njihovi pustinjski preci mogu koristiti samo nomadsko pljačkaška sredstva“.

U ovom razularenom programskom islamofobnom „eseju“ Kalajić upozorava na opasnosti koje su se nadvile nad nemuslimanskim narodima. „Kada su na vlasti, lokalni Muslimani će pljačkati ne pokazujući ni najmanji stid koji je karakteristično za Evropljane u sličnim situacijama. Jednostavno rečeno kvazi Arap nije sposoban da razumije suštinu jedne od osnovnih crta Evropljana, a to je institucija lične slobode koja je u osnovi iznad bilo kojeg kolektiviteta“.

Iako u brojnim prethodnim radovima Dragoš Kalajić žestoko kritizira Evropu, njene vrijednosti, od liberalizma do modernizma, on je ovom prilikom panično poziva da pravovremeno i adekvatno kazni, osujeti ovaj „antievropski element“: „Ono što je potrebno je opšta mobilizacija energije, nadnacionalno, nadreligijsko, nadideološko jedinstvo Evropljana“.

Iako se u prvi mah može učiniti da su Kalajićeve uvrede i diskvalifikacije Muslimana, odnosno kvazi-Aarapa načelne prirode, da nemaju konkretnu geopolitičku konotaciju i jednoznačne invektive, iz završnog dijela posve je jasno ko su „kvazi Arapi“ koji se ne uklapaju u evropski civilizacijski kontekst jer „nisu u stanju da razumiju suštinu jedne od osnovnih crta Evropljana - individualnu slobodu“.

Dragoš Kalajić, Evropljanin koji se gnuša evropskih vrijednosti, nudi rješenje za problem na kojeg je ukazao. Apelira i da je „potreban kvalitativni napredak u spremnosti onih jugoslovenskih institucija koje se moraju održati, kao što su Državna bezbednost i JNA (Armija)“.

OPASNOST OD KVAZI-ARAPA

Za puno i pravilno razumijevanje poruka ovog Kalajićevog pamfleta neophodno je podsjetiti na jugoslavenski društveno-politički kontekst u kojem je on objavljen. Jesen 1987. godine u Jugoslaviji i svim njenim republikama, a prije svih Bosni i Hercegovini, obilježena je aferom „Agrokomerc“. Iako je na samom početku slučaj „Agrokomerc“ imao, ili se tako činilo u to vrijeme, antikorupcijski naboj i intenciju, u daljoj medijsko-političkoj operacionalizaciji on je bio detonator za urušavanje glavnih ekonomskih, političkih, sigurnosnih… stubova na kojima je ta republika godinama opstajala. Nekontrolirani, hiperambiciozni privredni opsjenar Fikret Abdić bio je samo povod da se jednostavnije i brže dođe do glava njegovih političkih pokrovitelja i financijskih logističara. Abdić i braća Hamdija i Hakija Pozderac (za koje u to vrijeme beogradski mediji pišu da su vođe „iranske obavještajne ćelije“) su, kalajićevski kazano, „kvazi Arapi“ koje je je pokretala „neoprimitivna pohlepa za vlašću“, nesposobni da vladaju sami sobom jer „kao i njihovi pustinjski preci mogu koristii samo nomadsko-pljačkaška sredstva“. Kad su na vlasti, dakle, kvazi-Arapi, po svojoj genetskoj („pustinjskoj“) predestinaciji pljačkaju, ergo, treba ih gdje je god moguće udaljiti od vlasti i centara odlučivanja. Od ovog Kalajićevog pamfleta, pa do prijetnje njegovog najboljeg učenika Vučića o likvidaciji „100 Muslimana/kvazi Arapa za jednog Srbina“ nije dug ni težak put!

Na hitnu intervenciju protiv te kvazi-arapske pošasti Dragoš Kalajić poziva (ujedinjenu) Evropu, ali i „jugoslovenske institucije kao što su Državna bezbednost i JNA“. Nije nimalo slučajno baš ovim redom on postrojio institucije represije: Državna bezbjednost i njene operacije  (koje su obuhvatale i paravojne formacije koje su predovodili Kalajićeva „duhovna deca“, poput Bokana i još nekih) prethodile su skorašnjem instrumentaliziranju JNA na platformi velikosrpskog projekta.

Strukturama Državne bezbednosti Srbije, na čiju budnost i aktivizam apelira njen suradnik (prema F. Davidu) Dragoš Kalajić, pripadao je i Slavko Ćuruvija, koji je u jesen 1987. godine predvodio kažnjeničku ekspediciju novinara „Borbe“ koja je stigla u Sarajevo u pohod na istinu o „Agrokomercu“, njegovom neobuzdanom  Babi, ali i inspiratorima, podstrekačima, zaštitnicima, financijerima… tog „zločinačkog projekta“.

Zadržimo se nakratko na riječima pokojne Isidore Bjelice koja je (kako to tvrdi Šešelj) izjavila da je „Dragoš Kalajić pred smrt tvrdio da je Aleksandar Vučić njegov jedini pravi ideološki nasljednik“. Bjelica je godinama prije rata bila bliska Dragošu Kalajiću, na način na koji je to bio Dragoslav Bokan, njen intimus iz predratnog perioda, pa se može smatrati kredibilnim „izvorom“. O tome ćemo nešto podrobnije pisati u nastavku ovoga teksta.

Ovaj je novinar prije četiri godine na istom ovom mjestu pisao o boravku Aleksandra Vučića i njegove kolegice Maje Gojković u proljeće 1991. godine na periferijskim dijelovima Sarajeva. „Tokom njihove studijske posjete su legitmirani od strane policije, oboje su pored ličnih karata imali i iskaznice koje su ih identificirale kao pripadnike rezervnog sastava Državne bezbednosti Srbije, Mladoj dami je u dokumentima pisalo da se zove Maja Gojković, sa adresom u Novom Sadu, momčina se zvao Aleksandar Vučić, stalno nastanjen u Beogradu. I jedno i drugo su imali članske karte nedavno formirane Radikalne stranke Vojislava Šešelja“. Jedino što je u kasnijim reakcijama na pisanje „islamističke Slobodne Bosne“ demantirao predsjednik Srbije bilo je članstvo u Radikalnoj stranci kojoj je, kako je kazao, a potvrdio njegov bivši šef Šešelj, pristupio tek dvije godine kasnije… Kada je Vučić dovodio Dragoša Kalajića da ga upiše u Radikalnu stranku, Vojislav Šešelj u intervjuu sa početka teksta nije precizirao, kazao je da je Kalajić bio previše radikalan (na način fašiste Ljotića) čak i za njegov ukus!

(Nastavit će se...)