Istraživanja ukazuju na iznenađujuću vezu između krvne grupe i rizika od moždanog udara, pri čemu ljudi koji imaju specifičnu krvnu grupu A imaju veću vjerovatnoću da dožive moždani udar prije 60. godine.

Ovo otkriće, objavljeno 2022. godine, produbljuje naše razumijevanje toga kako naš jedinstveni biološki sastav može uticati na zdravlje.

Vjerovatno ste već čuli za krvne grupe A, B, AB i O, koje označavaju različite hemijske markere, poznate kao antigeni, prisutne na površini crvenih krvnih zrnaca.

Čak i unutar ovih glavnih krvnih grupa postoje suptilne varijacije uzrokovane mutacijama u genima koji su uključeni u njihovo formiranje.

Istraživači su analizirali podatke iz 48 genetskih studija, koje su obuhvatile oko 17.000 pacijenata koji su doživeli moždani udar i skoro 600.000 osoba koje nisu imale moždani udar. Svi učesnici bili su starosti između 18 i 59 godina.

Njihova otkrića pokazala su jasnu povezanost između gena odgovornog za podgrupu A1 krvne grupe i ranog nastanka moždanog udara.

Genomska analiza u cijelom genomu otkrila je dvije lokacije koje su bile snažno povezane s većim rizikom od moždanog udara u mlađem uzrastu. Jedna od njih poklapala se s mjestom gdje se nalaze geni za krvnu grupu.

Druga analiza, koja se fokusirala na specifične tipove gena za krvnu grupu, pokazala je da su ljudi čiji je genom kodirao varijantu A krvne grupe imali 16 odsto veće šanse za moždani udar pre 60. godine u poređenju s populacijom drugih krvnih grupa.

Kod onih s genom za grupu O1 rizik je bio manji za 12 odsto.

Istraživači su, međutim, napomenuli da je dodatni rizik od moždanog udara kod ljudi s krvnom grupom A mali, pa nema potrebe za posebnom budnošću ili dodatnim skriningom kod ove grupe.

– Još uvijek ne znamo zašto krvna grupa A donosi veći rizik – rekao je glavni autor i vaskularni neurolog Stiven Kitner sa Univerziteta Merilend.

– Ali vjerovatno ima veze s faktorima zgrušavanja krvi, kao što su trombociti i ćelije koje oblažu krvne sudove, kao i drugi proteini koji cirkulišu u organizmu, a svi oni igraju ulogu u nastanku krvnih ugrušaka.“

Iako rezultati studije mogu zvučati alarmantno – da krvna grupa može menjati rizik od ranog moždanog udara – važno je staviti ih u kontekst.

Svake godine u SAD nešto manje od 800.000 ljudi doživi moždani udar. Većina tih događaja – oko tri od četiri – dešava se kod osoba starijih od 65 godina, a rizik se udvostručuje svakom decenijom nakon 55. godine.

Takođe, ispitanici u studiji živeli su u Severnoj Americi, Evropi, Japanu, Pakistanu i Australiji, pri čemu su ljudi neevropskog porekla činili samo 35 odsto učesnika. Buduće studije s raznovrsnijim uzorkom mogle bi pomoći da se bolje razjasni značaj ovih rezultata, prenosi portal Science Alert.

„Jasno je da su nam potrebne dodatne studije kako bismo razjasnili mehanizme povećanog rizika od moždanog udara,“ rekao je Kitner.

Još jedno ključno otkriće studije proizašlo je iz poređenja ljudi koji su doživeli moždani udar prije 60. godine s onima koji su ga doživjeli poslije 60. godine.

Za ovu analizu istraživači su koristili podatke o oko 9.300 osoba starijih od 60 godina koje su doživele moždani udar i oko 25.000 kontrola starijih od 60 godina koje nisu imale moždani udar.

Otkrili su da je povećani rizik od moždanog udara kod krvne grupe A postao beznačajan u grupi s kasnijim nastankom moždanog udara, što sugeriše da moždani udari u mlađem dobu mogu imati drugačiji mehanizam u poređenju s onima koji se dešavaju kasnije u životu.

Moždani udari kod mlađih ljudi manje su verovatno posledica nakupljanja masnih naslaga u arterijama (proces koji se naziva ateroskleroza), a više su povezani s faktorima koji utiču na nastanak ugrušaka, naveli su autori.

Studija je takođe pokazala da su ljudi s krvnom grupom B imali oko 11 odsto veću verovatnoću da dožive moždani udar u poređenju s kontrolama bez obzira na starost.

Ranija istraživanja ukazuju na to da dio genoma koji kodira krvnu grupu, tzv. „ABO lokus“, ima veze s kalcifikacijom koronarnih arterija, što ograničava protok krvi, kao i s infarktom srca.

Genetski sekvenci za krvne grupe A i B takođe su povezani s blago povećanim rizikom od stvaranja krvnih ugrušaka u venama, poznatim kao venska tromboza.